Dù chấp thuận hay phản đối thì nhiều nghiên cứu đã chỉ ra trí tuệ nhân tạo sẽ đe dọa nhiều đến những người làm trong lĩnh vực hiệu ứng hình ảnh và các công việc hậu kỳ ở Hollywood.

Phim Black Mirror (Gương đen)

Đã có khoảng một phần ba số người được hỏi dự đoán AI sẽ thay thế người làm hiệu ứng hình ảnh, kỹ sư âm thanh, tạo mô hình 3D, lồng tiếng, kỹ thuật viên âm thanh và video, nghệ sĩ ý tưởng, nhân viên ở các vị trí cấp thấp trong ba năm tới. Trong khi đó, số còn lại cho rằng các nghệ sĩ thiết kế âm thanh, nhà soạn nhạc và thiết kế đồ họa sẽ bị ảnh hưởng.

Một phần ba nhà lãnh đạo cho rằng hơn 20% tổng số công việc trong ngành giải trí - tương đương khoảng 118.500 vị trí - sẽ bị cắt giảm đến năm 2026. Những công việc ít có khả năng bị ảnh hưởng nhất gồm biên kịch phim, chương trình truyền hình, trò chơi.

Bên cạnh đó, 80% số người làm khảo sát hiện sử dụng công nghệ AI ở khâu hậu kỳ. Ðiển hình, phần mềm TrueSync Flawless AI có thể điều khiển chuyển động miệng của người biểu diễn để lồng tiếng bằng các ngôn ngữ khác nhau. Báo cáo chỉ ra sự phổ biến của các công cụ này “có khả năng làm giảm nhu cầu về việc tìm kiếm diễn viên lồng tiếng đa ngôn ngữ”.

Gần 77% số người làm khảo sát sử dụng trình tạo hình ảnh AI để giả lập bối cảnh hoặc tăng tốc độ rotoscoping (tách người hoặc vật khỏi background của video). Họ còn từng sử dụng các ứng dụng chỉnh sửa mô hình 3D, viết kịch bản, làm hoạt hình và giúp xây dựng ý tưởng.

Phim Đại chiến hành tinh khỉ

Tờ Hollywood Reporter nhận xét không chỉ ở quá trình hậu kỳ, các giai đoạn sản xuất khác đều gặp bất lợi do sự phát triển của AI. Thông thường, khi muốn giảm tuổi cho diễn viên, êkíp sẽ thuê nghệ sĩ trang điểm và làm tóc để hóa trang, hoặc cho người trẻ hơn đóng thế vai diễn. Tuy nhiên, các hãng phim gần đây chuyển sang sử dụng công nghệ kỹ xảo chống lão hóa. Tương tự, AI được sử dụng phổ biến để rút ngắn quy trình thiết kế nhân vật và xây dựng cốt truyện, giảm việc thuê nghệ sĩ ý tưởng, họa sĩ minh họa và họa sĩ hoạt hình. 

Người sáng lập nhóm khảo sát Nicole Hendrix cho biết nguyên nhân thúc đẩy việc thực hiện khảo sát đến từ việc nhiều nghệ sĩ nhận được yêu cầu tổng hợp tác phẩm do AI tạo ra, để các công ty giảm số giờ làm và nguồn công việc sẵn có. Chúng tôi chứng kiến nhiều sự hợp nhất và giảm bớt các vị trí ở Hollywood. Hiện đã có nhiều người thất nghiệp.

Thành viên của Animation Guild - Sam Tung - nói công đoàn sẽ đề cập đến nghiên cứu này trong các cuộc đàm phán với các hãng phim. Các bất cập xoay quanh việc sử dụng AI cũng là vấn đề nổi cộm trong cuộc đình công của biên kịch và diễn viên Hollywood. Tờ Hollywood Reporter cho rằng Hiệp hội Hoạt hình có thể tìm cách tăng cường các biện pháp bảo vệ trong thỏa thuận của mình, trong trường hợp các hãng phim bổ sung một số điều khoản về AI.

Phim Matrix (Ma Trận)

Theo Nicole Hendrix - người sáng lập nhóm khảo sát - các nghệ sĩ ý tưởng đã chứng kiến tình trạng “đói việc” trong năm qua. Hồi tháng 11/2023, cựu sáng lập hãng DreamWorks Jeffrey Katzenberg cho biết công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế 90% công việc trong ngành hoạt hình.

Giám đốc nghệ thuật Cameron Scott Davis cho biết công ty quảng cáo có trụ sở tại Los Angeles (Mỹ) đột ngột ngừng thuê nghệ sĩ sau khi công ty này áp dụng các công cụ AI, có thể “tạo ra hàng trăm ý tưởng và hình minh họa trong vài phút”. Ông cho biết: “Chỉ trong tuần trước, tôi phỏng vấn xin việc tại một studio trò chơi cho vị trí giám đốc nghệ thuật. Ở đó không có một nghệ sĩ ý tưởng nào trong đội ngũ nhân viên. Công ty nói họ chỉ sử dụng phần mềm Midjourney’”.

Trong một diễn biến khác, các studio ở Hollywood đề nghị mua bản scan gương mặt diễn viên để dùng cho dự án trong tương lai, khiến nhiều nghệ sĩ bức xúc.

Theo IGN, lý do quan trọng nhất dẫn đến cuộc biểu tình của SAG-AFTRA là: Các studio Hollywood muốn sử dụng AI sao chép gương mặt diễn viên cho mục đích lâu dài, chẳng hạn như thay đổi hoặc tái tạo chân dung của diễn viên đó trong nhiều dự án. 

Duncan Crabtree-Ireland - giám đốc điều hành kiêm Trưởng đoàn đàm phán của SAG-AFTRA - nói AMPTP đề xuất quét các bộ phận cơ thể của diễn viên, nhất là gương mặt. Diễn viên sẽ được trả tiền một ngày công, sau đó, công ty, studio sản xuất sẽ sở hữu bản scan (về biểu cảm, cử chỉ, thần thái) để sử dụng vĩnh viễn mà không cần xin phép hay trả công cho người đó trong tương lai.

Phim Người máy trỗi dậy

Phía SAG-AFTRA nói không tìm cách cấm AI, nhưng muốn đảm bảo mọi hoạt động sử dụng hình ảnh của diễn viên đều được người đó đồng ý và được đền bù xứng đáng.

Trang IGN nhận xét những đề xuất của AMPTP giống một tập phim Black Mirror (Gương đen). Tác phẩm xoay quanh Joan (Annie Murphy đóng) bất ngờ phát hiện nền tảng trực tuyến toàn cầu tung ra bộ phim lấy cảm hứng từ cuộc đời của cô, khi cô chưa nhận được bất kỳ thông báo hay lời xin phép nào. Nhiều cuộc đình công đã nổ ra nhằm đảm bảo việc các tác phẩm sẽ không bị AI thay thế.

Trong khi diễn viên lo lắng việc scan khuôn mặt khiến dung mạo của họ bị sử dụng bất hợp pháp thì nghề dựng phim ở Hollywood đối mặt nguy cơ bị Sora - công nghệ tạo video từ văn bản, ảnh của OpenAI - thay thế. Trước đây, những video AI của các hãng công nghệ khác bị giới hạn độ dài và chi tiết thừa, công nghệ của OpenAI có thể sản xuất đoạn phim kéo dài một phút, bảo đảm tính thống nhất giữa những cảnh quay, tuân thủ lệnh nhập của người dùng. Sora có thể chuyển đổi góc đa dạng từ cận cảnh đến trên không, theo sát chủ thể, thay đổi bố cục linh hoạt và đạt độ chính xác trong khâu chỉnh sửa phông nền.

Trên trang web của OpenAI, các nhà sáng tạo trình làng nhiều tác phẩm của trí tuệ nhân tạo, bao gồm video khoảng một phút về voi ma mút đi trên tuyết, phi hành gia trên sa mạc muối, cô gái trẻ đi dạo phố đêm Tokyo, thậm chí cả phim hoạt hình 3D với độ chân thật cao. Công ty cho biết công nghệ mới chỉ tốn vài phút để hoàn thiện sản phẩm sau khi nhận văn bản lệnh từ người dùng.

Phim hoạt hình Robot biết yêu 2

Tờ Hollywood Reporter cho biết hiện có nhiều công cụ sản xuất video bằng trí tuệ nhân tạo, song sự tiên tiến của Sora được dự báo có khả năng thay thế công việc của nhân viên hậu kỳ, góp phần cắt giảm lực lượng lao động trong lĩnh vực làm phim. Tương lai ngành giải trí có thể áp dụng rộng rãi công nghệ hiện đại cho khâu sản xuất, tăng mức độ cạnh tranh giữa người và AI.

Theo nghiên cứu khảo sát ý kiến của 300 lãnh đạo do Hiệp hội Nghệ thuật ý tưởng (Concept Art Association) và Hiệp hội Hoạt hình (Animation Guild) công bố hồi tháng 1, ba phần tư thành viên nói các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo góp phần loại bỏ, cắt giảm hoặc hợp nhất nhiều công việc. Ước tính hơn ba năm sau, khoảng 204.000 vị trí sẽ đối mặt ảnh hưởng xấu do công nghệ mới gây nên.

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng cho thấy kỹ thuật viên, diễn viên lồng tiếng, nghệ sĩ lên ý tưởng là những nghề đầu tiên bị thay thế. Những công việc như chỉnh sửa hiệu ứng hình ảnh hay công tác hậu kỳ khác cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Nếu AI tiếp tục phát triển, chúng có thể đảm nhiệm tất cả vị trí kể trên.

Reid Southen, người lên ý tưởng cho The Hunger Game (Ðấu trường sinh tử), Transformers: The Last Knight (Chiến binh cuối cùng), nhấn mạnh nhiều đồng nghiệp của anh mất dần cơ hội trước sự phát triển của AI. Anh cho biết: “Tôi nghe nói nhiều người đã từ bỏ nghề làm phim. Tôi từng nghĩ đến viễn cảnh khác nếu không thể kiếm sống nữa”.

Không phủ nhận việc AI sẽ thâm nhập ngày càng sâu vào các lĩnh vực của cuộc sống trong đó có các lĩnh vực sáng tạo. Ðứng trước thách thức đó, mỗi nghệ sĩ đều cần phải thay đổi và thích ứng nếu không muốn bị bỏ lại với thời đại.

HỒNG SÂM

Nguồn: Tạp chí VHNT số 568, tháng 4-2024