Nghệ thuật > Âm nhạc và múa

Ca chương đã có từ các triều đại trước nhà Nguyễn, nhưng thời kỳ phát triển và định hình thành hệ thống bài bản là vào giai đoạn đầu triều Nguyễn từ năm 1802-1885, đây là giai đoạn ổn định và hưng thịnh nhất của triều Nguyễn từ (triều Gia Long đến triều Tự Đức). Có thể nói, trong giai đoạn này âm nhạc cung đình đã phát triển chưa từng thấy so với các triều đại trước đó, nhất là nhạc lễ cung đình, trong đó có hệ thống các ca chương, nhạc chương phục vụ trực tiếp cho các cuộc lễ lạt triều nghi của triều đình hàng năm.

Những năm cuối TK XIX đầu TK XX, nhạc tài tử Nam Bộ phát triển mạnh ở miền Đông và miền Tây, trong đó có địa bàn tỉnh Sa Đéc (nay là Đồng Tháp). Đi đến đâu cũng nghe vang lên giọng hát, tiếng đờn, nơi đâu cũng có những danh cầm, danh ca tài hoa với những ngón đờn điêu luyện và giọng ca mùi mẫn. Đã từ lâu, đờn ca tài tử trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống của cư dân Nam Bộ nói chung và của người dân Đồng Tháp nói riêng, góp mặt hầu hết trong các lễ hội, đám tiệc, thậm chí ở cả một số đám hiếu... Có thể nói, hiếm có thể loại âm nhạc dân tộc nào ở Nam Bộ có sức hút mạnh mẽ đến các tầng lớp nhân dân tham gia sinh hoạt như nghệ thuật đờn ca tài tử.

Sáng tạo trong và ngoài quá trình thực hành diễn xướng đã tạo nên những yếu tố mới, góp phần tạo thêm sự phong phú, đa dạng cho bài bản, làn điệu và tạo ra nét đặc trưng cho từng loại hình dân ca. Kho tàng dân ca người Việt ở vùng châu thổ Bắc Bộ rất phong phú và đa dạng. Từ những loại hình còn đơn sơ, mộc mạc như hát ví, hát đúm, cò lả, trống quân tới những loại hình đã phát triển cao trên phương diện nghệ thuật âm nhạc như hát xẩm, chầu văn, quan họ... ở những giai đoạn phát triển khác nhau, loại hình nào cũng có những yếu tố sáng tạo riêng, xuất phát từ khả năng, thẩm mỹ nghệ thuật của những chủ thể diễn xướng đáp ứng nhu cầu thưởng thức của cộng đồng.

Cây đàn tranh được xem là mạch máu kết nối các bộ phận, tạo nên một cơ thể âm nhạc truyền thống hoàn chỉnh, lột tả được tiếng nói, tâm tư tình cảm, tinh thần thẩm mỹ của người Việt thông qua tiếng vuốt nhấn luyến đầy tinh tế. Qua quá trình giảng dạy đàn tranh tại Học viện Âm nhạc Huế, chúng tôi nhận thấy, có một số vấn đề liên quan đến nghệ thuật biểu diễn đàn tranh thông qua nhận thức thẩm mỹ âm nhạc truyền thống cần được Nhà nước quan tâm hơn, đưa ra các cơ chế chính sách hỗ trợ nhằm nâng cao nhận thức thẩm mỹ âm nhạc truyền thống trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng.

Nếu ví chùm nhạc sông Lô như một bông hoa đẹp, rực rỡ nhiều màu sắc, ngọt ngào hương vị của hiện thực chiến tranh cách mạng, thì Trường ca Sông Lô của Văn Cao là đài hoa của những cánh hoa, là đường nét quy tụ của những môtíp hoa văn trên một bức thảm len đẹp. Trường ca Sông Lô tựa như bức tranh liên hoàn giàu chất thơ (1).

Để trở thành người hát tốt, người học thanh nhạc cần được cung cấp, rèn luyện các kỹ thuật hát để có thể hình thành các kỹ năng hát, cũng như thể hiện bài hát. Một trong những đỉnh cao trong nghệ thuật hát chuyên nghiệp của nhân loại là lối hát Bel Canto (hát đẹp) của Ý được hình thành phát triển nhiều thế kỷ qua. Trường phái thanh nhạc này đã và đang tiếp tục ảnh hưởng lớn tới các hoạt động đào tạo hát chuyên nghiệp, bán chuyên nghiệp tại các trường âm nhạc trên thế giới, trong đó có Việt Nam.