Văn hóa > Đương đại

Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là xây dựng những điều kiện để tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí lành mạnh trong thời gian rỗi của nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa, nghệ thuật, tạo dựng một lối sống văn minh, lịch sự, những phong tục, tập quán tốt đẹp, vừa đậm đà bản sắc dân tộc, vừa phù hợp với trào lưu văn hóa tiến bộ của nhân loại. Đồng thời, cũng là xây dựng mạng lưới thiết chế văn hóa, tạo nên một cảnh quan văn hóa ở nông thôn, cảnh quan ấy mang đặc trưng kiến trúc của thời đại mới, vừa truyền thống, vừa hiện đại, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế chung của đất nước và mỗi địa phương.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2009, người Thái ở Thanh Hóa có 225.336 người, đứng thứ ba về các địa phương có đông người Thái ở Việt Nam, địa bàn cư trú tập trung ở khu vực miền núi, thuộc các huyện Thường Xuân, Bá Thước, Quan Sơn, Quan Hóa, Như Xuân, Lang Chánh, Mường Lát, Như Thanh. Người Thái ở đây chủ yếu mang những đặc trưng văn hóa chung của dân tộc Thái. Song những điều kiện tự nhiên, lịch sử không hoàn toàn giống với vùng Tây Bắc, trong đó có những điều kiện rất đặc thù, tác động trong suốt quá trình phát triển của lịch sử, đã tạo nên trong văn hóa truyền thống có cả những điểm tương đồng, khác biệt. Do vậy, người Thái ở Thanh Hóa hình thành một nhóm địa phương, không đồng nhất với người Thái ở Tây Bắc về một số biểu hiện văn hóa, phân thành các nhóm nhỏ có các tên gọi khác nhau với một số đặc điểm văn hóa cũng không giống nhau.

Tuyên Quang là một tỉnh miền núi nằm ở phía Đông Bắc nước ta, có nhiều tộc người thiểu số sinh sống. Trong đó, Tày là dân tộc có số dân cư đông, cư trú rải rác khắp các địa bàn trên toàn tỉnh và còn giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc (1). Tại đây, văn hóa của người Tày có sức ảnh hưởng rất lớn tới cộng đồng các dân tộc anh em như Dao, Mông, Nùng, Cao Lan... Nổi bật nhất là ẩm thực với những đặc trưng riêng biệt về văn hóa thưởng thức, văn hóa ứng xử... tạo nên sức hấp dẫn riêng của vùng.

Trong xu hướng hội nhập quốc tế, nguồn lao động đòi hỏi không những có kiến thức chung mà còn phải có kỹ năng nghề nghiệp, năng lực thực hành, tác phong, thái độ làm việc chuyên nghiệp. Nhằm đáp ứng yêu cầu này, một nội dung chú trọng của phát triển giáo dục đại học Việt Nam là đào tạo định hướng ứng dụng. Để đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục đại học, cung ứng nhân lực với kỹ năng đáp ứng đòi hỏi của thị trường lao động thuộc các lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, thông tin truyền thông và du lịch, Đại học Văn hóa thành phố Hồ Chí Minh (ĐHVH TP.HCM) đã thông qua việc xây dựng, phát triển các chương trình đào tạo định hướng ứng dụng, lấy đó làm nền tảng nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

Giáo dục đại học là bậc học đào tạo nghề nghiệp chuyên sâu, phục vụ yêu cầu của nền kinh tế tri thức, tạo nguồn lực lao động có tay nghề và trình độ chuyên môn cao phục vụ cho xây dựng và phát triển đất nước. Chất lượng giáo dục không chỉ thể hiện chiến lược về con người của một quốc gia mà còn là vấn đề sống còn của mỗi trường đại học nói riêng, ngành Giáo dục và đào tạo nói chung. Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ VHTTDL. Thời gian qua, Trường đã đào tạo, bồi dưỡng một lực lượng nhân lực lớn trong sự nghiệp của ngành văn hóa đối với cả nước; đặc biệt các địa phương ở phía Nam. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, để phát triển, chất lượng đào tạo của Trường cần được nâng cao hơn nữa.

TP.HCM hiện nay là đô thị lớn nhất nước nhưng có quá ít những không gian sinh hoạt văn hóa công cộng. Hệ thống trung tâm văn hóa mặc dù đã được Nhà nước quan tâm đầu tư, nhưng vẫn chưa thể đáp ứng kịp nhu cầu giải trí của người dân hiện nay. Để nâng cao chất lượng các hoạt động giải trí trong hệ thống trung tâm văn hóa, cần tìm hiểu thực trạng việc tổ chức vui chơi giải trí trong hệ thống này; qua đó, đưa ra những đánh giá có tính hệ thống làm cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động văn hóa trên địa bàn thành phố hiện nay.

Trong hai năm 2015 - 2016, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM thực hiện dự án Truyền thông nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường (BVMT) cho các dân tộc thiểu số khu vực Vườn quốc gia Cát Tiên. Từ kết quả nghiên cứu, dự án đã thực hiện những mô hình truyền thông được đánh giá thiết thực, hiệu quả, đồng thời, kiến nghị giải pháp mang tính khả thi để tiếp tục BVMT đối với loại hình vườn quốc gia (VQG) nói chung (1).

Ngôi đình của người Việt ở Tây Nam Bộ là nơi gắn với các sinh hoạt văn hóa cộng đồng và những lễ thức đậm tính dân gian, đồng thời là nơi lưu giữ giá trị lịch sử, văn hóa. Trong đời sống văn hóa, ngôi đình thể hiện khá đậm nét sức sống bền vững, truyền thống lâu đời của người Việt, góp phần xây dựng một nền văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng.

Cùng với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Nam Định được hình thành và đi vào hoạt động đã thu hút một lượng đông đảo người lao động tập trung làm việc. Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, doanh nghiệp cùng các tổ chức chính trị đoàn thể, đời sống vật chất cũng như đời sống văn hóa, tinh thần của người lao động đã được quan tâm, cải thiện một bước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, tác động trực tiếp đến năng suất lao động cũng như quá trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương. Vì thế, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động trong các khu, cụm công nghiệp là một trong những giải pháp quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của tỉnh Nam Định hiện nay.

Trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, có nhiều bảo tàng trưng bày, giới thiệu về các thủ công truyền thống và làng nghề. Đây là hình thức góp phần bảo tồn một loại hình di sản văn hóa của nhân loại, đồng thời gián tiếp hỗ trợ các làng nghề trong việc quảng bá đến khách du lịch khi tham quan tại bảo tàng. Bài viết này đề cập đến những vấn đề về nghề thủ công truyền thống và làng nghề - một di sản văn hóa phi vật thể qua góc nhìn bảo tàng.

Xây dựng nông thôn mới (NTM) đã và đang trở thành phong trào rộng lớn và phát triển sâu rộng trong cả nước. Với 19 tiêu chí, chính quyền và nhân dân các địa phương đã huy động mọi nguồn lực để tổ chức thực hiện, phấn đấu theo những mục tiêu đề ra và đã thu được nhiều thành quả đáng khích lệ. Công tác xây dựng đời sống văn hóa đã giúp người dân xóa đói, giảm nghèo, tạo công ăn việc làm để có thu nhập ổn định, làm họ tin tưởng hơn vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng phát triển mạnh ở nhiều địa phương, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của nhân dân. Nhiều lễ hội dân gian được khôi phục và bảo tồn, các di tích lịch sử văn hóa, lịch sử cách mạng đã được tu bổ và tôn tạo bằng nhiều nguồn vốn, các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương được lưu giữ. Bên cạnh những mặt đã làm được, công tác xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng NTM trong những năm qua cũng bộc lộ những bất cập cần điều chỉnh, nhất là ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa như khu vực miền núi phía Bắc.