Nghệ thuật > Mỹ thuật, kiến trúc

Cuối tháng 8-2023, Triển lãm Mỹ thuật khu vực II - các tỉnh đồng bằng sông Hồng (Triển lãm) được tổ chức tại Bảo tàng tỉnh Hưng Yên, đánh dấu lần thứ 28 tại Bảo tàng Hưng Yên. Triển lãm đã giới thiệu hàng ngàn tác phẩm đến công chúng yêu nghệ thuật cả nước. Qua Triển lãm, một số tác giả đã khẳng định được vị thế cũng như phong cách sáng tác và con đường nghệ thuật của riêng mình. Những họa sĩ trẻ có cơ hội được công bố những sáng tác mới nhất, đẹp nhất và giao lưu, kết nối học hỏi kinh nghiệm sáng tác giữa các họa sĩ và các nhà điêu khắc. Gần 30 năm một chặng đường không quá ngắn, cũng không quá dài, nhưng cũng đủ để khẳng định con đường của Triển lãm đang đi, một con đường sáng cho các nghệ sĩ cùng bước tiếp, nhìn lại quá trình Triển lãm đã diễn ra và hướng đến những kỳ triển lãm tới.

Mối quan hệ giữa hội họa và thiết kế đồ họa luôn là một chủ đề thu hút sự quan tâm từ nhiều chuyên gia và nghệ sĩ ở cả hai lĩnh vực. Có quan điểm cho rằng, nghệ thuật và thiết kế là hai khía cạnh khác nhau của cùng một quá trình sáng tạo, có thể hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng, nghệ thuật và thiết kế là hai lĩnh vực hoàn toàn khác biệt về các tiêu chuẩn, phương pháp và có giá trị riêng. Tuy nhiên, dù có những khác biệt, hội họa hiện đại và thiết kế đồ họa đều có những khả năng siêu việt. Thiết kế đồ họa có thể lấy cảm hứng từ các tác phẩm hội họa để tạo ra các sản phẩm độc đáo và sáng tạo. Hội họa có thể sử dụng các kỹ thuật và công cụ của nhà thiết kế để tạo ra các tác phẩm hiện đại và đa dạng. Bài viết nhằm tìm kiếm cách hiểu rõ ràng hơn về mối quan hệ giữa hội họa hiện đại và thiết kế đồ họa, sự giao thoa và ảnh hưởng lẫn nhau của hai lĩnh vực trên.

Khu vực quận Tân Bình tại TP.HCM không chỉ là nơi tập trung đa dạng các ngôi chùa có lịch sử lâu đời, mà còn là nơi có nhiều công trình di sản văn hóa có giá trị nghệ thuật tiềm ẩn. Việc nghiên cứu và hiểu rõ giá trị nghệ thuật của hoa văn trang trí truyền thống trên các bộ mái chùa trong khu vực góp phần thấu hiểu sâu hơn về tinh thần tôn giáo và văn hóa cộng đồng; đồng thời, góp phần bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật độc đáo này. Bài viết nghiên cứu, đề cập đến ý nghĩa văn hóa và nghệ thuật truyền thống của một số công trình di sản văn hóa Đông Nam Bộ ở nước ta và bàn về thách thức, cơ hội trong việc bảo tồn giá trị nghệ thuật truyền thống trong kiến trúc chùa; nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì, phát triển di sản nghệ thuật trang trí trong việc tạo nên không gian tôn giáo độc đáo và thúc đẩy sự kết nối xã hội và văn hóa trong cộng đồng.

Với lịch sử hơn 400 năm, nhà Lý - Trần đã để lại kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể với nhiều lĩnh vực như kiến trúc, xây dựng, hội họa, âm nhạc, văn học, ngôn ngữ, trang phục, tư tưởng... cho thế hệ sau, đặc biệt là nghệ thuật tạo hình. Trong đó, di sản văn hóa nghệ thuật ở thời kỳ này có giá trị lớn và là niềm tự hào của nền văn hóa nghệ thuật Việt Nam. Để có thể bảo tồn phát huy nghệ thuật truyền thống của dân tộc, nghệ thuật tạo hình thời Lý - Trần cần thiết được ngành Thiết kế mỹ thuật ứng dụng Việt Nam hiện nay chú trọng.

Giáo dục là một hiện tượng xã hội diễn ra quá trình trao truyền tri thức, kinh nghiệm giữa con người với con người thông qua ngôn ngữ, chữ viết và các hệ thống ký hiệu khác nhằm kế thừa và duy trì sự tồn tại, tiến hóa và phát triển của nhân loại. Trong đó, giáo dục năng lực thẩm mỹ cho học sinh nói chung, học sinh trung học cơ sở (THCS) nói riêng thông qua học mỹ thuật có tính thời sự và giá trị lâu dài đối với nền giáo dục của mỗi quốc gia. Giáo dục thẩm mỹ cần quan tâm đến các phương diện giáo dục thẩm mỹ như: giáo dục năng lực thể hiện mỹ thuật, giáo dục năng lực cảm thụ mỹ thuật, giáo dục năng lực ứng dụng mỹ thuật. Đây cũng là những mấu chốt trong giáo dục thẩm mỹ thông qua học mỹ thuật.

Văn học nghệ thuật (VHNT) ra đời đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần, thể hiện sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn và cốt cách con người Việt Nam, tiếp nối mạch nguồn truyền thống dân tộc. VHNT cách mạng của đất nước ta cũng như VHNT từ đổi mới đến nay đã đồng hành cùng dân tộc, bồi đắp, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam phát triển bền vững.

Đền tháp Po Klaong Girai là một trong nhóm kiến trúc đền tháp có vai trò quan trọng như điểm mốc đánh dấu lịch sử phát triển phong cách nghệ thuật cuối cùng của hệ thống đền tháp Champa. Nghệ thuật điêu khắc trang trí của đền tháp Po Klaong Girai phong cách muộn chứa đựng những biểu hiện riêng qua các yếu tố nghệ thuật tạo hình trang trí được xem xét trên nền tảng của một quá trình phát triển, chắt lọc, tiếp biến văn hóa dưới sự tác động của cả không gian và thời gian. Trong đó, yếu tố tạo hình có sự phát triển, biến đổi rõ nét nhất chính là nhóm các phiến đá điểm góc trang trí hình Makara ở trên đền tháp. Tạo hình điêu khắc trang trí này nổi bật trên kiến trúc đền tháp Po Klaong Girai với tư tưởng tín ngưỡng của văn hóa Ấn hòa cùng với hệ tư tưởng bản địa để tạo nên kiểu thức trang trí mang đậm sự kế thừa truyền thống của cư dân Chăm xưa.

Nền nghệ thuật Champa đã để lại một khối lượng di tích và di vật rất lớn về kiến trúc, điêu khắc đá, các loại đồ đồng, đồ gốm, đồ thờ cúng bằng vàng và bạc. Các loại hiện vật này phản ánh những nét sinh hoạt trong xã hội Champa xưa, từ đời thường đến tôn giáo và cung đình, chúng có giá trị về nhiều mặt, đặc biệt hơn cả là nghệ thuật chế tác trang sức của cư dân Champa. Trong nghệ thuật trang sức Champa, sự tồn tại và phát triển của nó gắn liền với bối cảnh lịch sử, tạo nên những đặc trưng, ý nghĩa độc đáo về cách tạo hình, về đề tài, hoa văn, kiểu dáng. Sự phát triển trong nghệ thuật trang sức Champa là tiền đề định hình cho sự phát triển trang sức Việt Nam.

Hội họa sơn mài tại TP.HCM trong giai đoạn từ 1986 đến nay cần xác định nội dung, hình thức tạo hình nghệ thuật, chất liệu và hình thức thể hiện để nhận diện đặc điểm và nét độc đáo trong sáng tác của các họa sĩ qua những chặng đường phát triển của Sài Gòn - Gia Định xưa và TP.HCM ngày nay. Thông qua những thời điểm lịch sử và công cuộc đổi mới của đất nước, họa sĩ có điều kiện tiếp xúc với nhiều hình thức sáng tác nghệ thuật trong nước và trên thế giới để từ đó định hình được phong cách sáng tác, tạo nên bức tranh toàn cảnh đầy màu sắc cho nền hội họa sơn mài TP.HCM.

Nghệ thuật trang trí trên kiến trúc hiện đại tại Sài Gòn giai đoạn 1954-1975 đã được lưu giữ trên một số công trình kiến trúc tiêu biểu tại đất Sài Gòn, như Dinh Độc lập và Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM. Những biểu hiện đặc trưng của nghệ thuật trang trí trên kiến trúc đó có tính truyền thống rõ nét. Bởi một hệ thống hoa văn họa tiết độc đáo như nhóm môtíp trang trí hoa văn hình học, nhóm hoa văn chiết tự và nhóm môtíp trang trí lam (Brise-soleil) trên mặt đứng của kiến trúc.