Cá khoai là loài cá thân mềm, có màu trắng trong, thân tròn như củ khoai, sống ở vùng nước mặn nhưng cũng có thể sinh tồn ở vùng nước lợ. Thịt cá thơm ngon, giàu giá trị dinh dưỡng. Nếu cơ thể đang trong trạng thái mệt mỏi mà được bồi bổ một tô canh cá khoai nấu với dứa (thơm) và cà chua thì thật tuyệt.

Cá khoai được chế biến thành nhiều món ăn: cháo cá khoai, canh cá khoai, cá khoai rim (kho khô). Đặc biệt, món cá khoai nấu canh chua được nhiều người ưa chuộng. Cách chế biến cũng đơn giản, dễ làm. Trước hết, cho 3 thìa dầu ăn vào xoong (nồi), khi dầu nóng thì phi hành tỏi, tiếp đến cho dứa với cà chua đã thái hình hạt lựu vào rồi vặn nhỏ lửa đảo cho đều. Dứa và cà chua chín thì nêm 1 thìa cà phê bột canh (bột nêm) để giảm bớt vị chua. Sau đó, cho nước lọc vào để nấu canh (tùy vào số người ăn mà sử dụng lượng nước thích hợp). Chẳng hạn, nấu nồi canh cho 4 người ăn thì tầm 1,5 - 2 lít nước. Khi nước canh đã sôi sùng mới thì cho cá khoai (đã ướp gia vị) vào, thêm một ít cà chua bổ múi rồi lấy đũa trộn đều, khuấy nhẹ tay để cá không bị nát.

Nguyên liệu để nấu canh cá khoai gồm: dứa (thơm), cà chua, me đất, ớt chuông, ớt đỏ, ngò, hành tím, gừng…

Đối với món canh cá khoai thì hương vị chủ đạo là chua. Do đó, trong quá trình nấu, phải cân chỉnh gia vị cho phù hợp, vừa miệng. Ở xứ Huế và các tỉnh miền Trung, ngoài việc dùng cà chua, dứa để nấu canh cá khoai theo kiểu truyền thống, người ta còn dùng cây me đất (loài cây nhỏ, thân mềm mọc tự nhiên ở những bãi đất trống hoặc mọc xen kẽ trong các chậu cây cảnh, luống hoa). Nếu nấu canh cá khoai với “hỗn hợp” cả 3 thứ: dứa, cà chua, me đất sẽ cho ra một hương vị chua dịu nhẹ, thanh tao đặc trưng riêng có. Thưởng thức tô canh cá khoai còn nóng hổi, khói bốc lên trắng xóa, ta sẽ cảm nhận được mùi thơm của thịt cá hòa quyện với mùi tiêu ớt cay xè và vị chua dìu dịu của cây me đất, của dứa, cà chua… tạo nên hương vị đặc trưng, đậm đà khó quên. Canh cá khoai phải ăn kèm với rau sống (xà lách, cải con, giá đỗ, rau thơm…) và ăn khi còn nóng, chứ để nguội có mùi tanh sẽ không cảm nhận được vị ngọt ngon của thịt cá. Các chuyên gia Y học đã khẳng định, cá khoai không chỉ mát mà còn có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều protein và các dưỡng chất thiết yếu, tuyệt vời cho sức khỏe.

 Bài và ảnh: VÕ VĂN DẦN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 600, tháng 3-2025