Về miền đất liền cuối cùng phía Tây Nam Tổ quốc, ghé thăm TP Rạch Giá (cũ) đông vui, sau đó vượt biển chừng hơn 30 hải lý đến với Hòn Sơn là một chuyến du lịch, khám phá rất thú vị, hấp dẫn. Nhiều người sành điệu, từng trải nghiệm ví đảo Lại Sơn như một “Hawaii” thu nhỏ của biển Tây. Điều này quả không ngoa nếu như bạn đã một lần đến đấy.

Vịnh Hòn Sơn

Đảo Lại Sơn còn có tên là Hòn Sơn, Hòn Rái, Hòn Sơn Rái, thuộc vùng biển của tỉnh Kiên Giang (cũ), nay là An Giang. Theo truyền thuyết dân gian, tên Hòn Sơn Rái là do ngày xưa trên đảo  có nhiều cây dầu sơn rái, loại cây cho nhựa để xảm thuyền gỗ và quét lên vỏ thuyền chống nước biển ăn mòn. Cũng có tích nói rằng, xưa chúa Nguyễn Ánh bị Tây Sơn truy đuổi chạy ra đảo này, lúc đói khát được bọn rái cá dâng thức ăn, cá mà chúng bắt được cho Chúa. Nguyễn Ánh đặt tên đảo là Lại Sơn (lại: rái cá).

Cữ này, vùng biển Tây Nam đã bớt những cơn mưa. Buổi sáng quang đãng, gió  biển cấp 2,  chúng tôi đến cảng Rạch Giá, mua vé 140 ngàn đồng/ người, 8h05 xuống tàu cao tốc Ngọc Thành đi Hòn Sơn... Tàu vượt sóng phăm phăm hướng về phía xa khơi.  Rạch Giá nhà phố lô nhô, mờ xa rồi khuất hẳn phía chân trời.

8h45, tàu băng ngang qua Hòn Tre (Đảo Rùa), khách trầm trồ nhìn hòn đảo từ xa  như một chú rùa khổng lồ đang bơi trên biển. Hòn Tre hiện là thủ phủ của huyện đảo Kiên  Hải (Kiên Giang). Tàu ghé cảng Hòn Tre đổ khách nhanh, rồi tiếp tục chuyến hải hành trên biển... Chừng  non một tiếng đồng hồ đã thấy đảo Lại Sơn hùng vĩ, sừng sững hiện ra trước mắt với màu xanh cây cỏ sầm uất chen lẩn đá núi, loáng thoáng ẩn hiện những ngôi nhà nhỏ núp mình dưới những hàng dừa xanh lả ngọn, nghiêng mình trên những bãi cát trắng tinh khôi! Đó là những làng chài có từ khá xa xưa…

Khu du lịch Lại Sơn

Đúng 9h45, tàu cập bến Hòn Sơn. Chúng tôi “đổ bộ” lên đảo. Phố chợ đông đúc, nhộn nhịp  nhưng khá bé nhỏ, tập trung chủ yếu ở khu vực bến cảng, trụ sở UBND xã, các đại lý tàu biển, khách có thể nhẩn nha mươi phút là giáp chợ. Tại bến đầu cầu tàu luôn có nhiều xe ôm phục vụ nhu cầu đi lại của khách. Chúng tôi được chủ Homestay đón và giao  xe máy, tự lái về nhà nghỉ.

Đầu tiên, du khách sẽ cảm thấy phấn khích ngay khi tự mình cầm tay lái, lượn vòng vèo trên con đường đèo ven biển còn rất hoang sơ. Phía biển là những vườn dừa, những bãi đá nhấp nhô sóng vỗ, tung bọt trắng xóa. Phía núi là những rừng cây rậm rạp, phủ xanh um lên tận những mỏm đá cao chớn chở. Con đường ven biển này dài 11km hoang sơ, rất ít nhà cửa… Đoàn chúng tôi “đóng quân” ở Bãi Bấc, tại một homestay sát biển, phong cảnh tuyệt đẹp…

Chinh phục đỉnh Ông Rồng, Ma Thiên Lãnh

Đỉnh Ma Thiên Lãnh (400m) khá cao so với núi Ông Rồng (200m). Là một trong bảy ngọn núi hợp thành đảo Hòn Sơn Rái. Ma Thiên Lãnh nổi bật với cảnh quan tuyệt đẹp, có nhiều huyền thoại, truyền thuyết nhuốm sắc màu liêu trai, kì bí! Theo dân gian, thuở mới khai thiên lập địa, trên đỉnh Ma Thiên Lãnh có một gành đá bằng phẳng, chung quanh nước non kỳ vĩ, nên thơ với đầy hoa thơm, cỏ lạ. Những đêm sáng trăng, trời thanh gió mát, các tiên nữ trên trời thường xuống đây vui chơi, múa hát. Do vậy, nơi này có tên gọi là Sân Tiên. Và thi thoảng có một vài nàng tiên ham vui, tìm hoa bắt bướm đi lạc vào xóm chài dưới chân núi. Các nàng được người dân cưu mang, che chở. Đôi khi cám nghĩa, vài cô “tiên nữ” đã ở lại trần gian “lấy chồng” là những chàng trai ngư phủ hiền lành, chất phác. Về sau, các cô không chịu về trời vì đã sinh con đẻ cái, sống hạnh phúc với người thế gian! Để tới đỉnh, ta phải đi xuyên qua một vài hang động lờ mờ ánh sáng, lách theo những lối mòn cheo leo, chớn chở! Và  cuối cùng đỉnh Ma Thiên Lãnh hiện ra giữa không gian thoáng đãng! Bao mệt nhọc như tan biến. Trời xanh, mây trắng, biển bao la xa tít tắp tận chân trời, với những con tàu giăng lưới, xuôi ngược giữa trùng khơi. Bạn sẽ gặp nhiều loài chim biển sải cánh chao liệng, đôi khi có vài chú khỉ xuất hiện bất ngờ, mắt chớp chớp ra vẻ ngạc nhiên khi thấy người lạ. Rồi sau đó, chúng nhanh chóng chuyền biến trên những nhành cây rậm rạp với tiếng kêu chóe chóe… Trên đỉnh núi có những  phiến đá lớn như những bậc thang thiên nhiên xếp đặt sẵn. Người dân địa phương gọi đây là “bậc đá tiên” – nơi xưa kia, theo truyền thuyết, các vị tiên từng hạ phàm chơi cờ, ngâm thơ.

Bãi Đá

Ngày hôm sau, chúng tôi tiếp tục leo lên núi Ông Rồng cao 250m theo sự hướng dẫn của Nguyễn Văn Nghĩa - anh là chủ một homestay ở Bãi Bấc nơi chúng tôi đang nghỉ. Đường lên núi ban đầu thoai thoải xuyên qua những vườn dừa, vườn xoài xanh tốt thâm u rợp bóng. Có nhiều tiếng chim rừng hoa líu lo vui tại trên  những nhành cây sung, mét, bằng lăng, trâm ối. Càng lên cao, đường càng dốc. Có những đoạn ngắn gần như thẳng đứng, phải bám dây leo, cây rừng mà đi. Len lỏi, lau lách qua những phiến đá khổng lồ, những lối mòn rậm rạp...,Cuối cùng chúng tôi cũng chinh phục được đỉnh Ông Rồng cao 250m so với mặt nước biển. Gây ấn tượng mạnh cho khách là cây Thiên Tuế mọc trong vách núi, thân ngả nằm dài, uốn khúc, khoanh tròn  như thân con rồng dài chừng 10m trên nền đá, đầu rồng ngóng ra biển. Theo các nhà nghiên cứu và các nghệ nhân chơi kiểng thì đây là cây thiên tuế mọc trên núi cao có hình dáng tự nhiên  độc nhất vô nhị! “Ông Rồng” này có tuổi đời trên 500 năm tuổi (Nếu tính theo mắt lá (một năm thay lá một lần). Tên núi có từ lâu đời cũng nói lên tuổi của Ông Rồng! Trên đỉnh núi này gần chỗ Ông Rồng có hai “bàn cờ” bằng đá. Tương truyền, những đêm trăng thanh gió mát, biển lặng trời êm, các vị thần tiên trên thượng giới thường hay xuống núi Ông Rồng đánh cờ, uống rượu... Lên và xuống đỉnh Ông Rồng chừng hơn một 2 tiếng đồng hồ.

Hảỉ sản Hòn Sơn

Buổi sáng, bạn có thể đi dạo các làng chài tìm mua các loại cá tôm cua ốc mới được ngư dân đem về sau chuyến đi biển đêm qua. Có đủ các loại cá tươi xanh sân sân như cá trích, cá xanh xương, cá nục, mực ống, bạch tuộc, ghẹ,ốc giác, ốc voi… Buổi tối, chúng tôi ra “hội quán Làng Bè” trên vịnh Bãi Nhà để thưởng thức đặc sản Hòn Sơn.             

Một lần đến với Hòn Sơn, khi rời đảo, bạn sẽ thấy trong lòng nhiều lưu luyến bởi phong cảnh tuyệt đẹp, hoang sơ, lãng mạn, người dân hiếu khách, giá cả các dịch vụ rất phải chăng và điều đặc biệt là môi trường tự nhiên rất trong lành, sạch sẽ, không phải nơi nào cũng có được! Đã có khá nhiều nhận xét tốt đẹp về Lại Sơn. Chúng tôi cũng nhận thấy đây là một trong những  hòn đảo lý tưởng nhất trong các đảo của biển Tây Nam bởi ngoài những cảnh quan độc đáo, nơi đây còn được thể hiện như là một địa điểm, một “môi trường du lịch thân thiện!”.

Bài và ảnh: ĐẶNG HOÀNG THÁM

Nguồn: Tạp chí VHNT số 625, tháng 11-2025