Shin Kyung-sook - Hóa giải chia ly và tìm lại chính mình

Văn học Hàn Quốc đương đại đã có một hành trình đầy ấn tượng để chinh phục trái tim độc giả Việt Nam trong hơn một thập kỷ qua. Giữa làn sóng ấy, nhà văn Shin Kyung-sook nổi lên như một giọng kể đầy day dứt và nhân văn, mà đỉnh cao là hai tác phẩm tiêu biểu: tiểu thuyết gây tiếng vang toàn cầu Hãy chăm sóc mẹ và tập truyện đầy chiêm nghiệm Phút biệt ly. Qua lăng kính của Shin Kyung-sook, người đọc không chỉ nhìn thấy câu chuyện riêng lẻ của một gia đình, một cá nhân, mà còn thấy bóng dáng của chính mình giữa những mất mát và nỗ lực hàn gắn cuộc sống.

Hai sắc thái cảm xúc về sự chia ly

Hai tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ và Phút biệt ly, dù ra đời cách nhau một khoảng thời gian, vẫn giao thoa trong một chủ đề cốt lõi: sự chia ly và nỗ lực hàn gắn cuộc sống. Tuy nhiên, chúng thể hiện hai cách tiếp cận, hai sắc thái cảm xúc khác nhau trong thế giới nội tâm của Shin Kyung-sook. Nếu Hãy chăm sóc mẹ là nỗi hối tiếc trực diện và lời cảnh tỉnh về tình mẫu tử thì Phút biệt ly lại là sự tĩnh lặng, hàn gắn và sức mạnh nội tâm.

Hãy chăm sóc mẹ bắt đầu từ sự kiện người mẹ bị lạc trên chuyến tàu điện ngầm ở Seoul, từ đó mở ra một cuộc truy tìm đầy day dứt của những người con và người chồng. Trong tác phẩm này, cảm xúc được đẩy lên trực diện, mạnh mẽ và thấm đẫm nỗi hối tiếc. Nỗi nhớ thương, sự dằn vặt về những vô tâm, những điều chưa kịp nói với người mẹ khi bà còn ở bên, tạo nên một làn sóng đồng cảm sâu sắc. Các nhân vật hướng về quá khứ, nhận ra sự hy sinh thầm lặng, sự cô đơn của người mẹ - một hình ảnh phản chiếu của rất nhiều mái nhà châu Á nơi những người con rời xa quê hương để theo đuổi ước mơ, bỏ lại cha mẹ lặng lẽ già đi. Tình mẫu tử và gia đình là trung tâm duy nhất, là sợi dây cảm xúc siết chặt lấy người đọc. Tác phẩm như một lời cảnh tỉnh về những giá trị mà đôi khi người ta chỉ nhận ra khi đã muộn màng. Hãy chăm sóc mẹ là tiếng khóc, là sự bất lực khi đối diện với mất mát.

Nếu Hãy chăm sóc mẹ là sự bùng nổ của nỗi đau và hối tiếc, thì Phút biệt ly, tác phẩm mới nhất được chuyển ngữ sang tiếng Việt, lại mang một tinh thần tĩnh lặng, chiêm nghiệm hơn. Phút biệt ly được viết dưới dạng ba lá thư, ba câu chuyện riêng lẻ nhưng có chung motif: sự chia xa và nỗ lực viết ra những điều chưa kịp nói. Các nhân vật mang vết thương mất mát (như họa sĩ Yujeong mất con gái, hay những người bạn ly hương xa xứ), tìm cách đối thoại với chính mình và với người đã rời đi. Phút biệt ly giống như một miền lặng, nơi nỗi đau được gọi tên, được chấp nhận một cách nhẹ nhàng.

Tình cảm gia đình không còn là trung tâm duy nhất. Chủ đề mở rộng thành những mối liên kết lỏng lẻo hơn giữa con người trong nỗi cô đơn chung (bạn bè, đồng nghiệp, những người cùng chung cảnh ngộ ly hương) và còn đan cài cả những lát cắt trên nền bối cảnh lịch sử bi thương của Hàn Quốc. Tác giả chia sẻ: “Tôi muốn các nhân vật và cả người đọc có một khoảng lặng để khép lại những cuộc chia ly trong lòng mình”. Tác phẩm không hối thúc quên đi nỗi đau, mà dẫn dắt người đọc đến sự chấp nhận. Chia ly trở thành cơ hội để con người tìm lại chính mình, để tâm hồn trưởng thành và kiên cường hơn. Viết là một cách để chữa lành, và thông qua hành trình của các nhân vật, Shin Kyung-sook nhắn gửi rằng trách nhiệm của những người được trao cho hơi thở chính là “tái sinh ở nơi mình đã vụn vỡ”.

Có thể xem Phút biệt ly là phần tiếp theo trong hành trình cảm xúc của Shin Kyung-sook sau khi đã khóc cùng Hãy chăm sóc mẹ, độc giả được mời bước vào một miền lặng để học cách hóa giải nỗi đau. Cả hai tác phẩm đều thể hiện tài năng của Shin Kyung-sook trong việc khai thác chiều sâu cảm xúc, đặc biệt là sự mong manh nhưng cũng đầy phẩm giá của con người giữa những đổ vỡ.

Nhà văn Shin Kyung sook trong buổi giao lưu ra mắt tác phẩm Phút biệt ly tại Hà Nội

Shin Kyung-sook và Han Kang - Sự tương đồng và sức mạnh nghệ thuật

Sự lan tỏa mạnh mẽ của văn học Hàn Quốc tại Việt Nam có một cú hích đáng kể từ thành công của nhà văn Han Kang, đặc biệt là sau khi bà giành giải Nobel Văn chương 2024. Tuy nhiên, nếu Han Kang là bước đệm đưa văn học Hàn Quốc đến với thế giới, thì chính sự gần gũi trong những câu chuyện của Shin Kyung-sook lại khiến tác phẩm ở lại thật lâu trong lòng độc giả.

Dù khai thác đề tài theo những cách khác nhau, Shin Kyung-sook và Han Kang vẫn có những điểm tương đồng sâu sắc, là đại diện tiêu biểu cho một thế hệ nhà văn Hàn Quốc đương đại dũng cảm đối diện với những góc khuất của xã hội và lịch sử. Cả hai nhà văn đều không ngần ngại khám phá những mất mát sâu thẳm, những chấn thương cá nhân và tập thể gắn liền với lịch sử đất nước.

Nếu trong các tác phẩm như Bản chất của người (Human Acts) và Không thể lìa xa (The Elegy of the White), Han Kang trực diện thể hiện bạo lực, nỗi đau của phong trào dân chủ Gwangju và những sự kiện bi thương khác. Thì trong Phút biệt ly, Shin Kyung-sook lồng ghép các lát cắt lịch sử như thảm sát Jeju 1948, phong trào dân chủ, vụ chìm phà Sewol qua góc nhìn và số phận của các nhân vật, cho thấy con người bé nhỏ trước dòng chảy lịch sử. Với cả hai nhà văn, nghệ thuật (văn chương, điêu khắc, hội họa, sắp đặt) không chỉ là nơi giãi bày mà còn hàm chứa khả năng chữa lành. Han Kang dùng nghệ thuật điêu khắc trong Tay người lạnh giá, “body painting” trong Người ăn chay, sắp đặt trong Trắng - để biểu đạt những cảm xúc thâm sâu, những giới hạn của cơ thể và tinh thần. Còn với Shin Kyung-sook, trong Phút biệt ly, nhân vật chính là họa sĩ và bạn bè là nhà thơ. Họ dùng tiếng mẹ đẻ, dùng thơ ca để tháo gỡ sự giằng xé tâm can. Nghệ thuật giúp các nhân vật tìm lại bình yên, và “văn học giúp chúng ta hiểu hơn về người khác và mở rộng thế giới quan của chính mình”.

Dù đào sâu vào bạo lực và mất mát, đến cuối cùng, các nhân vật của cả hai nhà văn đều tìm thấy ý nghĩa và nghị lực để sống tiếp. Họ buộc phải đối mặt với cái chết và sự kết thúc, nhưng cũng tìm thấy sự an ủi trong kết nối giữa người với người. Shin Kyung-sook nhấn mạnh “trách nhiệm của những người được trao cho hơi thở chính là tái sinh ở nơi mình đã vụn vỡ.” Sự tương đồng này cho thấy một dòng chảy mạnh mẽ trong văn học Hàn Quốc đương đại, nơi các nhà văn không chỉ kể chuyện mà còn thực hiện vai trò “chứng nhân” và “người chữa lành”.

Với mục tiêu không chỉ giới thiệu tác phẩm mà còn những tác giả quốc tế đến gần hơn với độc giả Việt, Công ty Nhã Nam đã mời nhà văn Shin Kyung-Sook đến Việt Nam trong hoạt động giao lưu cùng độc giả. Ngày 18/10/2025, bà đã có buổi giao lưu với độc giả Hà Nội nhân dịp ra mắt tác phẩm Phút biệt ly, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc lan tỏa văn chương Hàn Quốc. Mặc dù bà đã nhiều lần sang Việt Nam du lịch nhưng đây là lần đầu tiên bà tham dự buổi ra mắt cuốn sách mới xuất bản với độc giả, mang theo nhiều câu chuyện về sáng tác, ký ức và tình cảm gia đình - những chủ đề luôn thấm đẫm trong trang viết của bà.

Ra mắt tại Việt Nam đã hơn một thập kỷ, Hãy chăm sóc mẹ (Nhã Nam & Nxb Hà Nội) vẫn được xem là một trong những tiểu thuyết Hàn Quốc có sức sống bền bỉ. Cuốn sách như một dấu mốc quan trọng, mở lối để văn học Hàn Quốc đến gần hơn với độc giả Việt. Cảm xúc của nhà văn Shin Kyung-sook trong chuyến đi này là sự xúc động sâu sắc và niềm hạnh phúc lớn lao. Bà chia sẻ về cảm hứng viết Hãy chăm sóc mẹ bắt nguồn từ ký ức tuổi 16, khi bà tự hứa sẽ trở thành nhà văn để viết về mẹ, và phải mất 30 năm để thực hiện lời hứa ấy. Sự đón nhận nồng nhiệt của độc giả Việt Nam chính là một sự xác nhận ý nghĩa cho hành trình viết đầy tâm huyết này.

Bà xúc động khi thấy “các độc giả mang theo sách, chờ xin chữ ký”, và nhận định đó là “niềm vui và hạnh phúc lớn nhất của tôi trong chuyến đi này”. Sự đón nhận của độc giả Việt Nam với tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ được TS Nguyễn Lệ Thu (giảng viên Khoa Ngôn ngữ Hàn Quốc - Trường Đại học Phenikaa), lý giải là do “tình mẫu tử, những câu chuyện về gia đình là điểm gặp gỡ tự nhiên giữa hai nền văn hóa,” tạo nên sự đồng cảm mạnh mẽ.

Đối với Shin Kyung-sook, buổi giao lưu không chỉ là dịp ra mắt tác phẩm mới mà còn là cơ hội để chia sẻ triết lý về văn học. Bà nhắn gửi, văn học giúp chúng ta hiểu hơn về người khác và mở rộng thế giới quan của chính mình, và bà hy vọng Phút biệt ly sẽ là lời nhắn gửi về sự sẻ chia và nghị lực vượt qua nỗi đau, những giá trị phổ quát đã giúp văn chương của bà chạm đến trái tim độc giả khắp nơi.