Sáng ngày 6-11, tại Hà Nội, Vụ Pháp chế (Bộ VHTTDL) tổ chức Hội nghị Truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ VHTTDL năm 2025.

Vụ trưởng Vụ Pháp chế Phạm Cao Thái phát biểu tại hội nghị

Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Phạm Cao Thái trình bày chuyên đề với chủ đề “Những điểm mới của Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2025”. Vụ trưởng Vụ Pháp chế nhấn mạnh, trong thời gian qua, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm luôn được Bộ VHTTDL quan tâm, thực hiện.

Bộ đã tích cực, chủ động triển khai luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nói chung, luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nội dung liên quan đến công tác dân tộc nói riêng; xây dựng, tham mưu, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về công tác dân tộc hoặc các văn bản tổ chức triển khai thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có liên quan đến công tác dân tộc trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch. Ngoài ra, Bộ đã thực hiện tốt việc nghiên cứu, lồng ghép chính sách dân tộc trong việc xây dựng, ban hành các văn bản QPPL của Ngành.

Về quy định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực VHTTDL được thực hiện theo Nghị định số 137/2025/NĐ-CP, Nghị định số 138/2025/NĐ-CP và Thông tư số 09/2025/TT-BVHTTDL.

Ngày 12-6-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 137/2025/NĐ-CP quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ VHTTDL và Nghị định số 138/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ VHTTDL; đồng thời, Bộ trưởng Bộ VHTTDL đã ban hành Thông tư số 09/2025/TT-BVHTTDL quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực VHTTDL. Các Nghị định, Thông tư này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025 và hết hiệu lực kể từ ngày 1-3-2027 trừ các trường được nêu tại Nghị định, Thông tư. 

Các văn bản này là kết quả cụ thể hóa các chủ trương tại Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12-4-2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Kết luận số 119-KL/TW ngày 20-1-2025 của Bộ Chính trị, và các văn bản chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ như Quyết định số 758/QĐ-TTg và Kế hoạch số 447/KH-CP , từ Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp . Sự cần thiết ban hành các Nghị định, Thông tư trên đến từ việc mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh và xã) thay thế mô hình 3 cấp cũ, yêu cầu phân định lại thẩm quyền quản lý nhà nước nhằm đảm bảo không có khoảng trống pháp lý, không bị gián đoạn công vụ, đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát huy tối đa vai trò của địa phương trong việc phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Quang cảnh Hội nghị

Theo ông Phạm Cao Thái, quan điểm xây dựng các Nghị định, Thông tư, nhằm thể chế hóa để kịp thời chủ trương của Đảng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới theo Nghị quyết Đại hội XIII, Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII; bám sát yêu cầu, nội dung, chỉ đạo tại Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, các văn bản chỉ đạo liên quan của cấp có thẩm quyền. 

Tiếp tục đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với chính quyền địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” để phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương các cấp, khơi thông mọi nguồn lực để địa phương phát triển, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước trong kỷ nguyên mới. 

Phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ giữa các cơ quan trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch; bảo đảm không có khoảng trống pháp lý, không để gián đoạn công việc, không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực, không để ảnh hưởng đến các hoạt động của cơ quan, đơn vị, tổ chức và người dân…

Với chuyên đề về “Quy trình xây dựng một số văn bản QPPL”, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Lê Thị Thu Oanh nhấn mạnh, truyền thông dự thảo chính sách đã trở thành một yêu cầu tất yếu, khách quan trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật tại Việt Nam. Hoạt động này đánh dấu sự chuyển đổi sâu sắc trong tư duy quản lý nhà nước, từ mô hình "phổ biến" pháp luật một chiều sau khi ban hành sang mô hình đối thoại, tương tác hai chiều ngay từ giai đoạn khởi tạo chính sách. Sự cần thiết này xuất phát trực tiếp từ chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân – một nhà nước đòi hỏi sự công khai, minh bạch, dân chủ và lấy lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm.

Chủ trương này được Đảng ta khẳng định nhất quán và xuyên suốt trong các văn kiện quan trọng. Đặc biệt, Văn kiện Đại hội XIII đã nhấn mạnh việc thực hiện nghiêm túc phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng". Để phương châm này đi vào cuộc sống, việc lấy ý kiến và tạo sự đồng thuận của nhân dân thông qua truyền thông dự thảo là con đường hiệu quả nhất, góp phần củng cố niềm tin và tạo đồng thuận xã hội.

Truyền thông dự thảo chính sách không chỉ là một nghiệp vụ thông thường mà còn là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, một giải pháp căn cơ, quan trọng và cần thiết để nâng cao chất lượng chính sách, đảm bảo tính khả thi và củng cố mối quan hệ gắn bó giữa Nhà nước và Nhân dân…

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, việc biên soạn và phát hành các tài liệu phổ biến giáo dục phát luật (PBGDPL) đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Qua đó, trở thành "cầu nối" đưa pháp luật vào cuộc sống; Là công cụ nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật. Tài liệu PBGDPL cung cấp kiến thức, giúp người dân hiểu rõ quyền, lợi ích hợp pháp và nghĩa vụ của mình, từ đó hình thành ý thức "Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật"; góp phần định hướng hành vi, phòng ngừa vi phạm. Khi hiểu rõ các quy định và chế tài, người dân sẽ có xu hướng tự giác tuân thủ, qua đó góp phần giữ gìn an ninh, trật tự và phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật từ sớm. Về đảm bảo quyền tiếp cận thông tin pháp lý của công dân: Việc tạo ra các tài liệu dễ tiếp cận là một phương thức hữu hiệu để hiện thực hóa quyền được thông tin về pháp luật của mọi công dân, được quy định trong Hiến pháp.

Chia sẻ về những điểm mới cơ bản về kiểm tra, ra soát, hệ thống hóa và xử lý văn bản quy phạm pháp luật, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Ngô Ngọc Oanh cho biết, Luật Ban hành văn bản QPPL số 64/2025/QH15 được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 87/2025/QH15 (sau đây gọi là Luật), giao Chính phủ quy định tại Điều 63 và Điều 64 của Luật về kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL.

Trên cơ sở đó, ngày 1-4-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 79/2025/NĐ-CP về kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa và xử lý văn bản QPPL có hiệu lực kể từ ngày 1-4-2025, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 187/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1-7-2025.

Luật và Nghị định số 79 có nhiều điểm mới quan trọng nhằm cụ thể hóa, bảo đảm đường lối chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tiễn triển khai công tác này trong thời gian qua...

Về thẩm quyền, trách nhiệm kiểm tra, tự kiểm tra văn bản của các cơ quan thuộc Bộ VHTTDL, bà Ngô Ngọc Oanh cho biết, về kiểm tra: (Khoản 6 Điều 14 Nghị định) quy định Tổ chức pháp chế thuộc bộ, cơ quan ngang bộ có trách nhiệm giúp Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ kiểm tra văn bản do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác, chính quyền địa phương cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy hành chính - kinh tế đặc biệt ban hành về những nội dung có liên quan đến ngành, lĩnh vực thuộc trách nhiệm quản lý không có nội dung thuộc phạm vi bí mật nhà nước.

  Về tự kiểm tra (Khoản 6 Điều 10 và khoản 1 điều 11) quy định: Bộ trưởng phân công tổ chức thuộc, trực thuộc bộ (được hiểu là các cơ quan chủ trì soạn thảo thuộc Bộ) giúp Bộ trưởng thực hiện tự kiểm tra văn bản do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành hoặc liên tịch ban hành. Ngoài ra điểm mới là Bộ trưởng phân công tổ chức thuộc, trực thuộc bộ tự kiểm tra văn bản do bộ, cơ quan ngang bộ chủ trì soạn thảo, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành, văn bản hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về ngành, lĩnh vực do bộ, cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm quản lý.

Trong đó, tổ chức pháp chế thuộc bộ, cơ quan ngang bộ là đầu mối giúp Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ tổng hợp, theo dõi, đôn đốc việc tự kiểm tra văn bản.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận, Ban Tổ chức đã giải đáp những khó khăn, vướng mắc trong việc truyền thông chính sách, cũng như quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ VHTTDL năm 2025.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Phạm Cao Thái cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến, trao đổi của các đại biểu về công tác xây dựng văn bản QPPL. Vụ trưởng Vụ Pháp chế mong muốn, trong thời gian tới, công tác phối kết hợp giữa Vụ Pháp chế với các cục, vụ, cơ quan, đơn vị của Bộ trong công tác xây dựng văn bản, sẽ ngày càng tốt hơn, đáp ứng được cái yêu cầu thực hiện tốt cái nhiệm vụ do lãnh đạo Bộ phân công.

BÍCH NGỌC - Ảnh: XUÂN TRƯỜNG