Ngày 2-11-2025, tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “Thơ, Khoa học viễn tưởng, Thể xác và Linh hồn” của nghệ sĩ Tawada Yuki. Đây là triển lãm cá nhân của nghệ sĩ Tawada Yuki nằm trong khuôn khổ Photo Hanoi’25 - một không gian chiêm niệm, nơi khoa học, nghệ thuật và tinh thần cùng giao thoa và trò chuyện.

Nghệ sĩ Tawada giới thiệu nội dung các tác phẩm với công chúng tham dự triển lãm

Tawada Yuki là một nghệ sĩ đương đại hàng đầu của Nhật Bản, hiện đang giữ vị trí Giáo sư tại Đại học Nghệ thuật Kyoto. Cô sở hữu bằng Tiến sĩ Mỹ thuật từ Đại học Nghệ thuật Tokyo, với nền tảng học vấn kết hợp giữa nhiếp ảnh và khoa học sinh học. Lối sáng tạo của cô mang tính liên ngành cao, nối liền khoa học, nghệ thuật và tinh thần, thường xóa nhòa ranh giới giữa các lĩnh vực. Các tác phẩm của cô được trưng bày tại những sự kiện quốc tế uy tín như Les Rencontres d'Arles (Pháp), nằm trong bộ sưu tập của các bảo tàng danh tiếng như: Bảo tàng Nghệ thuật Nhiếp ảnh Tokyo, Bảo tàng Victoria và Albert (London), Bảo tàng Quốc gia Smithsonian - Nghệ thuật cChâu Á (Mỹ)…

Trong thực hành nghệ thuật, Tawada sử dụng các kỹ thuật như cạo, đốt bề mặt ảnh để nhấn mạnh tính vật chất của nhiếp ảnh, tìm cách khôi phục lại “hào quang” và “sức mạnh màu nhiệm” vốn có trong hình ảnh. Tác phẩm của cô được xây dựng dựa trên nghiên cứu về trị liệu nghệ thuật và tín ngưỡng dân gian, tạo nên những sáng tác vượt qua ranh giới nhiếp ảnh, hội họa và điêu khắc.

Tác phẩm "Xanh chồng xanh"

Bên cạnh đó, Tawada còn khám phá sự tương tác giữa ảnh chụp như một đồ vật hữu hình, với con người, dệt nên những vết tích và mạng lưới thông qua các dự án và workshop hợp tác với mẹ của cô và những người tham dự khác. Cô đẩy lên bề mặt hình ảnh những mối quan hệ vô hình và sợi dây liên kết do chúng tạo ra. Trong quan hệ nghệ thuật với nghệ sĩ gốm Fuku Fukumoto, cô đào sâu dạng thức biểu hiện mới này hơn nữa, hoán đổi hình ảnh chụp lên gốm và tạo men từ tro ảnh.

Chia sẻ tại buổi triển lãm, nghệ sĩ Tawada cho biết: “Nhiếp ảnh với tôi, không phải là điểm đến. Nó là một thực thể chuyển động, giao lộ nơi ký ức, huyền thoại và vật chất âm thầm va chạm. Nơi cảm giác tìm đường hòa vào dữ liệu. Thiêu, cào, bóc, chạm, không để phá hủy mà để nghe rõ hơn tiếng nói của hình ảnh. Mỗi vết xước, mỗi vùng lột trần là một lớp ký ức không thể gọi tên, truyền từ ma trận này sang ma trận khác, thấm đẫm tri thức cơ thể và niềm tin cổ xưa còn âm ỉ. Tác phẩm của tôi mở ra không gian nơi hữu hình và vô hình lặng lẽ giao thoa. Nhiếp ảnh không còn là bản lưu mà là một mạch cảm giác nơi xúc động đan cài cùng dữ liệu”.

Tác phẩm "Nghi thức gia đình"

Tác phẩm Nghi thức gia đình là những bức ảnh gia đình, cây cối và động vật bị cắt rời khỏi bối cảnh gốc, sau đó đốt đi. Một vài hình ảnh được chụp tại Hà Nội trong chuyến nghiên cứu điền dã của nghệ sĩ, đan cài vào trật tự thế giới huyền ảo không ngừng nở rộng của cô. Những mảnh vụn đa tầng, đính lại với nhau bằng ghim cài hoặc đá lên tấm acrylic, trôi nổi trong không gian, những hình ảnh mong manh giữa tồn tại và biến mất. Người xem tự lấp đầy và hàn gắn những hình ảnh vụn vỡ trong đầu như thể chọn một cách lãng quên mới.

Cô gái kết nối với hệ thống: là tác phẩm in phun thể hiện hình ảnh người phụ nữ, con hươu và bông hoa lan được quét, đốt và làm biến dạng. Chúng trôi nổi trong những tác phẩm đóng khung, những quyển sách và triển lãm. Cái tên gợi nhớ tới tựa sách Cô gái kết nối với hệ thống của James Tiptree Jr., câu chuyện về những bản ngã tách rời và kết nối qua mạng.

Tác phẩm đất sét sứ, men, in chuyển dưới men Xanh chồng xanh. Gương mặt của nghệ sĩ gốm và nhiếp ảnh gia được thay thế trong cùng một bức chân dung lưu trữ. Từ một bức ảnh gốc duy nhất, hai tấm chân dung hư cấu gần như giống hệt nhau đã được tạo ra, sự chuyển dịch của họ chồng lớp và khắc vào bề mặt sứ. Hai dáng hình tưởng tượng chưa từng tồn tại vọng vào nhau, lặng lẽ tiếp tục đời sống nơi đất.

Tác phẩm "Thư"

Tác phẩm đất sét trong suốt, men mang tên Thư: trên những mảnh sứ mỏng tựa giấy, nghệ sĩ gốm và nhiếp ảnh gia khắc những lo âu riêng vào men. Sau khi nung, chúng bị đập vỡ để giấu đi những gì đã viết. Hai tấm ảnh chân dung mờ nhạt, in chuyển từ ảnh hai người phụ nữ, ẩn hiện trong những mảnh vỡ, giao hòa của hai bất định. Những đường nét mông lung của hai người phụ nữ trung niên lặng lẽ được lưu lại.

Triển lãm mang đến một thế giới huyền ảo, giàu tính thơ, nơi Tawada Yuki biến những hình ảnh nhiếp ảnh thành các vật thể hữu hình, tràn đầy cảm xúc và xúc giác. Các tác phẩm chất vấn khái niệm “nhìn” - không chỉ dừng ở bề mặt hình ảnh mà khuyến khích người xem khám phá sự hiện diện im lặng bên trong, hòa quyện giữa thể xác và linh hồn.

Triển lãm mở cửa miễn phí đến hết ngày 14-12-2025.

Bài, ảnh: LIÊN HƯƠNG