Ngay sau khi thành lập, (trên cơ sở sáp nhập Trung tâm Văn hóa của 3 tỉnh cũ: Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình), Trung tâm đã nhanh chóng sắp xếp bộ máy, ổn định tổ chức, đoàn kết, quyết tâm hoàn thành kế hoạch, nhiệm vụ được giao trên tất cả các mặt công tác, trong đó nổi bật là hoạt động đưa văn hóa, nghệ thuật về cơ sở.

Bế mạc Lớp tập huấn hát Chèo, hát Văn, hát Xẩm, nâng cao chất lượng CLB Nghệ thuật truyền thống xã Thanh Bình

Bên cạnh duy trì hoạt động của Câu lạc bộ (CLB) nghệ thuật truyền thống, Trung tâm đã phối hợp mở 3 lớp tập huấn hát Chèo, hát Văn, hát Xẩm, nâng cao chất lượng các CLB nghệ thuật truyền thống tại xã Thanh Bình, phường Yên Sơn, phường Trung Sơn và phường Tam Điệp, thu hút gần 300 học viên là các hạt nhân văn nghệ, thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng trên địa bàn tỉnh.

Trung tâm mời giảng viên là những NSND, NSƯT, NNƯT về nghệ thuật truyền thống, có kinh nghiệm giảng dạy, nhiệt huyết, trách nhiệm với phong trào, như: NSND Mai Thuỷ, NSƯT Mai Thế Tưởng, NNƯT Kim Ngân... Cán bộ Trung tâm trực tiếp hướng dẫn kĩ năng múa, kĩ năng xây dựng và nâng cao chất lượng CLB, cách thức tổ chức chương trình văn nghệ sao cho phong phú, hấp dẫn. Những bài hát được chọn tập huấn là những tác phẩm đậm chất truyền thống, mang âm hưởng ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, như: Nhớ Bác trong ngày vui thống nhất, Rạng ngời miền đất thi ca, Công cha nghĩa mẹ (hát Chèo), Tràng An ngày mới, Tiếng trống đêm Xuân (hát Văn), Tứ hải giao tình, Chân quê (hát Xẩm)… Ngoài truyền dạy các làn điệu Chèo cổ, Chèo cải biên, hát Văn, hát Xẩm, giảng viên còn hướng dẫn học viên sử dụng nhạc cụ: trống, mõ, sênh, sáo, nhị… tạo sự hòa quyện trong âm nhạc cổ truyền. Vẫn là hát Chèo, hát Văn, hát Xẩm nhưng với việc làm mới cách thức biểu diễn, kết hợp với điệu múa đã trở nên hấp dẫn, sinh động hơn.

Sau gần một tháng tập huấn, học viên xã Thanh Bình vốn được biết đến với thế mạnh hát Trống quân, hát Chèo, đã tự tin lên sân khấu biểu diễn rất thành công những tiết mục hát Văn “Mừng sinh nhật Bác”, hát Xẩm: “Tứ Hải giao tình” (theo điệu Xẩm Huê tình) và “Trăng sáng vườn chè” (Theo điệu Xẩm tàu điện và Trống quân). Phường Yên Sơn trước nay vang danh nghệ thuật cồng chiêng mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mường  nhưng sau thời gian tập huấn, học viên có thể hát Văn, hát Xẩm, hát múa được một số làn điệu chèo cơ bản như: Lới lơ, Đào liễu, Xẩm xoan, Luyện năm cung…

Tập huấn hát Chèo, hát Văn, hát Xẩm tại phường Yên Sơn

Thực hiện chức năng phục vụ nhiệm vụ chính trị, phục vụ Nhân dân, Trung tâm đã tích cực dàn dựng, biểu diễn và phối hợp biểu diễn nhiều chương trình văn nghệ, nghệ thuật tổng hợp. Các chương trình ngày càng phong phú, đa dạng, gồm nhiều thể loại như: đơn ca, song ca, tốp ca, hát múa…; bám sát chủ đề và nhiệm vụ chính trị của đất nước, của tỉnh: ca ngợi Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, ca ngợi tình yêu quê hương đất nước, về những thành tựu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tình đoàn kết dân tộc... đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng khán giả, góp phần tạo không khí vui tươi phấn khởi, nâng cao đời sống tinh thần nhân dân. Tiêu biểu là, phối hợp với Nhà hát Nghệ thuật truyền thống biểu diễn Chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025); Chương trình nghệ thuật chào mừng Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Ninh Bình năm 2025… Dàn dựng và biểu diễn chương trình nghệ thuật tổng hợp chào mừng Đại hội Đảng bộ phường Phủ Lý, phường Liêm Tuyền, xã Liêm Hà, xã Thanh Liêm, xã Lý Nhân, Hội nghị điển hình tiên tiến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh Ninh Bình lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Hội nghị biểu dương Lao động giỏi, lao động sáng tạo trong công nhân lao động tỉnh Ninh Bình, giai đoạn 2020 - 2025…

Mong muốn đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng, các nghệ sĩ của Trung tâm còn tích cực sáng tác và quảng bá hình ảnh mảnh đất và con người Ninh Bình thông qua những tác phẩm âm nhạc được ghi hình tại các di tích, danh lam thắng cảnh, công trình kinh tế - xã hội tiêu biểu của quê hương, điển hình như: “Ninh Bình chào ngày mới” của Nhạc sĩ Ngọc Thuân, “Về Ninh Bình nghe anh” của Xuân Hòa “Ninh Bình khát vọng vươn xa” của Hoàng Tiệp… Điểm dễ nhận thấy trong các tác phẩm này là đậm chất liệu đời sống, được chắt lọc từ trải nghiệm thực tế và đặc biệt là tình yêu tha thiết với quê hương Ninh Bình. Các tác phẩm được quảng bá rộng rãi trên sóng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Ninh Bình, trên các nền tảng mạng xã hội, đã tạo hiệu ứng tích cực, góp phần lan tỏa dấu ấn văn hóa, không chỉ người dân trong tỉnh nhiệt tình hưởng ứng mà còn thu hút, nhận được sự tán thưởng, mến mộ của đông đảo khán giả khắp mọi miền đất nước.

Hành trình đưa văn hoá về cơ sở của Trung tâm Văn hoá tỉnh không thể không kể đến hoạt động chiếu phim. Bên cạnh duy trì chiếu phim tại rạp, Trung tâm đã chủ động liên hệ, bám sát địa bàn, tranh thủ sự ủng hộ của các cơ quan, ban ngành, chính quyền cơ sở, tổ chức các buổi chiếu phim lưu động phục vụ nhân dân, đặc biệt là địa bàn vùng sâu, vùng xa. Các buổi chiếu lưu động, đặc biệt là các tuần phim, đợt phim gắn với các ngày lễ, ngày kỉ niệm lớn của đất nước, của tỉnh đều đảm bảo an toàn về kỹ thuật, nội dung phim chọn lọc phù hợp với đối tượng khán giả, với văn hóa địa phương và có tính nhân văn, tính giáo dục cao, được chính quyền và nhân dân nồng nhiệt đón nhận. Điển hình là phim tài liệu “80 năm Quốc hội Việt Nam”, “Cột mốc giữa trùng khơi”, “Tỉnh thức và hoá giải”, phim truyện “Ngã ba Đồng Lộc”, phim hoạt hình “Nguồn cội”... Qua các buổi chiếu đã góp phần tuyên truyền, giáo dục lịch sử, truyền thống cách mạng, tăng cường niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc. Từ đó, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm, tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, truyền tải chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kiến thức xã hội… góp phần động viên nhân dân hăng say lao động sản xuất, xây dựng cuộc sống ấm no hạnh phúc, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Xác định tuyên truyền cổ động trực quan và triển lãm chính là cầu nối chuyển tải những nội dung, thông tin mang tính chất chính trị đến với Nhân dân, là hoạt động tạo hiệu quả nhanh phục vụ nhiệm vụ chính trị của đất nước và địa phương, Trung tâm đã không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, đảm bảo thực hiện đúng sự chỉ đạo, định hướng chính trị, tư tưởng của Trung ương, của tỉnh, trực tiếp là của Sở VHTT…

Công tác tuyên truyền luôn đảm bảo tính thời sự, có trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, không lãng phí, không phô trương, hình thức, góp phần tích cực trong việc tuyên truyền đẩy mạnh thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua, tạo không khí vui tươi, phấn khởi, cổ vũ, động viên cán bộ, đảng viên và nhân dân hăng hái thi đua thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh ở địa phương. Tiêu biểu là: Trưng bày Triển lãm ảnh nghệ thuật Kỷ niệm 78 năm Ngày thương binh liệt sĩ (27/7/1947- 27/7/2025) và chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoa Lư lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030; Trưng bày triển lãm ảnh nghệ thuật chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ UBND  tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030; Trưng bày Triển lãm tranh cổ động pano tấm lớn chủ đề “Đảng quang vinh, Bác Hồ kính yêu, quê hương đất nước đổi mới” và Triển lãm ảnh nghệ thuật “Ninh Bình - Non nước hữu tình”;  Trưng bày ảnh nghệ thuật  phục vụ Chương trình nghệ thuật đặc biệt 50 năm nghệ thuật sân khấu Việt Nam và tôn vinh văn nghệ sĩ giai đoạn 1975 - 2025; Triển lãm tuyên truyền chào mừng Đại hội Thi đua yêu nước…

 Những thời điểm diễn ra hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước và của tỉnh, Trung tâm đã thiết kế maket, in, treo pano, cờ, khẩu hiệu tuyên truyền tại tại trụ sở cơ quan (Nhà hát Phạm Thị Trân), khu vực Quảng trường Đinh Tiên Hoàng Đế, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các tuyến đường trục chính trên địa bàn; thay thế một số cụm pano nội dung không còn phù hợp tại các khu vực đông dân cư, trên các tuyến đường trục chính và các cụm tuyên truyền tại phường Phủ Lý, phường Hà Nam, phường Nam Định, xã Ý Yên, Nam Minh…

Trong dịp Triển lãm Thành tựu đất nước “80 năm hành trình Độc Lập - Tự do - Hạnh phúc” tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), Trung tâm đã thực hiện trưng bày các tài liệu, ấn phẩm, hiện vật, sản phẩm ocop, sản phẩm thủ công truyền thống và biểu diễn nghệ thuật truyền thống, tạo điểm nhấn ấn tượng trong không gian triển lãm của tỉnh. Tham gia Hội thi tuyên truyền lưu động toàn quốc kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (1945 - 2025) tại Tuyên Quang, Bắc Ninh và Hải Phòng, xe tuyên truyền của Trung tâm được trang trí ấn tượng, có loa phóng thanh, sử dụng hình ảnh cổ động trực quan, cờ hoa kèm theo khẩu hiệu ngắn gọn, đảm bảo tính thẩm mỹ, an toàn, tiện lợi, cơ động và hiệu quả tuyên truyền cao khi tham gia diễu hành trên các tuyến đường.

Theo bà Đàm Ngọc Hoa - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hoá tỉnh, hành trình đưa văn hoá, nghệ thuật về cơ sở của Trung tâm thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả khả quan và sẽ tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh trong thời gian tới. Trung tâm sẽ tăng cường phối hợp với các ban, ngành, địa phương không ngừng đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng tuyên truyền cổ động trực quan, triển lãm, trưng bày, chiếu phim, các chương trình biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhiệm vụ chính trị, phục vụ Nhân dân. Thực hiện có hiệu quả công tác xã hội hóa hoạt động của các CLB văn hóa, văn nghệ quần chúng với phương châm nhà nước và nhân dân cùng làm. Hướng dẫn, khuyến khích quần chúng tham gia sáng tạo, bảo tồn, truyền dạy và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống, đồng thời tăng mức đầu tư kinh phí hoạt động cho phát triển sự nghiệp văn hóa nghệ thuật quần chúng. Tổ chức Liên hoan Nghệ thuật không chuyên, Liên hoan các câu lạc bộ truyền thống không chuyên, tiếp tục phối hợp với các địa phương mở các Lớp tập huấn nâng cao hoạt động của các CLB nghệ thuật truyền thống… để đưa văn hoá, nghệ thuật ngày càng đến gần hơn với công chúng.

Bài và ảnh: HOÀNG OANH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 625, tháng 11-2025