Trong những năm qua, cùng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương, phát huy tinh thần đoàn kết, nỗ lực vươn lên, người dân bản Y Leng đã chung tay xây dựng bản làng ngày càng khởi sắc. Thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, nhiều hoạt động văn hoá tiêu biểu ở Y Leng được gìn giữ, trao truyền.

Bộ đội Biên phòng Cha Lo cùng người dân bản Y Leng dựng cổng chào

Nâng cao đời sống văn hoá

Những ngày này khi nắng trải vàng khắp miền biên giới ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, chúng tôi theo đường Hồ Chí Minh chạy dài như dải lụa giữa bạt ngàn màu xanh của núi rừng để đến bản Y Leng (xã Dân Hóa) - bản văn hoá ở nơi biên giới. Bản Y Leng là nơi sinh sống của 178 hộ, 690 nhân khẩu, là đồng bào 2 dân tộc thiểu số Bru -Vân Kiều và Chứt. 

Xác định phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể các cấp đã tích cực tuyên truyền, vận động bà con thi đua sản xuất để ổn định đời sống. Với phương châm “mưa dầm thấm lâu”, từ hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động, bà con đã ý thức tự vươn lên, chăm lo phát triển kinh tế, không trông chờ, ỷ lại vào sự trợ giúp của Nhà nước. Thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” và cuộc vận động xây dựng nông thôn mới và chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, từ sự đầu tư, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương, người dân bản Y Leng đã chung sức, đồng lòng thực hiện hiệu quả các tiêu chí, góp phần xây dựng bản làng ngày càng đổi mới. 

Người dân bản Y Leng (xã Dân Hóa) buôn bán các sản vật để nâng cao đời sống gia đình

Ông Hồ Phoi, Bí thư Chi bộ, Trưởng ban Công tác Mặt trận bản Y Leng cho biết: Thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, bản Y Leng đã bám sát thực hiện đầy đủ, cụ thể 5 nội dung, bao gồm: Đoàn kết tham gia phát triển kinh tế, tích cực giúp nhau giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống, khuyến khích làm giàu chính đáng. Đoàn kết tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng cảnh quan môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp. Đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chăm lo sự nghiệp giáo dục, phát triển nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe nhân dân; xây dựng gia đình văn hóa; phát huy truyền thống đền ơn, đáp nghĩa, tương thân, tương ái, xây dựng người dân giàu lòng nhân ái, văn minh. Đoàn kết chấp hành pháp luật, bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Đoàn kết phát huy dân chủ, tích cực tham gia giám sát và phản biện xã hội, góp phần xây dựng hệ thống chính trị cơ sở trong sạch vững mạnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. 

Nếu như trước đây, các tuyến đường ở bản Y Leng không có điện chiếu sáng và thường lầy lội vào mùa mưa thì đến nay 93% các tuyến đường trong bản đã được cứng hóa, đảm bảo ô tô đi lại thuận tiện; 85% các hộ dân xây dựng và sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, 65% hộ gia đình có hố xử lý rác tại nhà. Bản hiện có 122 hộ đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, 100% con em trong độ tuổi được đến trường. Các gia đình đều thực hiện nghiêm túc nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội. Hàng tuần, hàng tháng, Ban cán sự và người dân bản Y Leng đều tổ chức dọn vệ sinh môi trường, chăm sóc đường hoa tường vy, hàng rào cây xanh nhằm tạo khuôn viên, cảnh quan đường làng, ngõ xóm và nhà ở xanh-sạch-đẹp, không thả rông trâu bò trong khu vực dân cư. 

Nụ cười ngày Hè ở bản Y Leng

Bí thư Chi bộ bản Y Leng Hồ Phoi chia sẻ, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đời sống của bà con dân bản ngày càng khá hơn. Bản đã có nhà văn hóa để sinh hoạt cộng đồng, khi đau ốm thì đến trạm xá khám bệnh. Con cháu thì được đến trường học cái chữ. Bản Y Leng đã có nhiều đổi mới, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên, các giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn, gìn giữ và phát huy. Hằng năm, bà con trong bản duy trì tổ chức các nghi lễ buộc chỉ cổ tay, lễ mừng cơm mới... 

Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của đồng bào Bru - Vân Kiều và đồng bào Chứt gắn với phát triển du lịch trên địa bàn xã Dân Hóa, cuối năm 2024, Trung tâm Văn hóa và Điện ảnh tỉnh phối hợp với xã Dân Hóa tổ chức lớp tập huấn "Xây dựng Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại xã Dân Hóa"… Đây là hoạt động thiết thực lôi cuốn nhiều hạt nhân văn nghệ ở bản Y Leng tham gia để nâng cao kỹ năng sinh hoạt câu lạc bộ, kỹ năng trình diễn… để bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa phi vật thể của đồng bào.

Nỗ lực vươn lên thoát nghèo

Thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới và chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã giúp người dân ở bản Y Leng phát triển sản xuất, ổn định đời sống. Đơn cử như thực hiện mô hình “bộ đội gắn với dân bản - đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại Minh Hóa” đã có 75 hộ dân ở bản Y Leng  được hỗ trợ nuôi dê và lợn sinh sản. Mặt trận Tổ quốc cũng hỗ trợ 18 hộ gia đình ở bản làm vườn mẫu, trồng cây dỗi để phát triển sản xuất, góp phần giảm nghèo... 

Đúc rút kinh nghiệm từ các mô hình phát triển kinh tế, người dân ở bản Y Leng đã chú trọng phát triển trồng trọt, chăn nuôi kết hợp với trồng rừng. Nhiều hộ gia đình như Hồ Phoong, Hồ Thế Canh, Hồ Ninh, Hồ Hồng… đã vươn lên thoát nghèo với mô hình vườn cây ăn quả; mô hình trồng keo kết hợp chăn nuôi. Để nâng cao năng suất, người dân ở bản đã áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, xây dựng mô hình vườn - ao - chuồng và chuồng trại được xây kiên cố, xa nhà ở để đảm bảo vệ sinh môi trường. Người dân ở Y Leng cũng đã tiếp cận với các nguồn vốn vay để phát triển kinh tế, từng bước giảm nghèo bền vững. 

Bà Hồ Thị Bé, Tổ trưởng tổ tiết kiệm vay vốn bản Y Leng (xã Dân Hóa) chia sẻ: Thời gian đầu, chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc tuyên truyền, vận động người dân thay đổi tư duy để vay vốn làm ăn, phát triển kinh tế. Chúng tôi phải thường xuyên “đi tận ngõ, gõ tận nhà” để kịp thời nắm bắt hoàn cảnh từng gia đình, hướng dẫn, tư vấn cho bà con những chương trình tín dụng phù hợp để vay vốn làm ăn. Điển hình như gia đình bà Hồ Thị Ta đã vay 70 triệu đồng để xây dựng chuồng trại chăn nuôi lợn và trồng keo lai. Hiện nay, gia đình bà duy trì nuôi 50 con lợn, cho thu nhập ổn định hơn 30 triệu đồng/năm (đã trừ chi phí). Gia đình bà Hồ Thị Xinh vay số tiền 60 triệu đồng để chăn nuôi bò sinh sản và trồng cây keo lai. Đàn bò 15 con và 3 ha rừng keo lai đã mang lại thu nhập cho gia đình bà Xinh từ 30-40 triệu đồng/năm.

Thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” và cuộc vận động xây dựng nông thôn mới và chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, cuộc sống mới đã đến với người dân bản Y Leng (xã Dân Hóa). Đêm xuống bên mái nhà sàn, dưới ánh đèn điện chiếu sáng, đồng bào dân tộc Bru-Vân Kiều, Chứt ở bản Y Leng lại chung vui văn nghệ với những câu hát dân ca ngân vang nơi vùng biên giới.

Bài và ảnh: XUÂN THI

Nguồn: Tạp chí VHNT số 616, tháng 8-2025