Sửa đổi, bổ sung điều 32 (bao gồm cả sửa đổi tên điều 32 thành “Các trường hợp ngoại lệ không xâm phạm quyền liên quan”): tương tự điều 25, sửa đổi, bổ sung một số quy định về sử dụng cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền bản quyền trong các hoạt động giảng dạy, đưa tin thời sự... không nhằm mục đích thương mại.

Sửa đổi, bổ sung điều 33 (bao gồm cả sửa đổi tên điều 33 thành “Giới hạn quyền liên quan”): tương tự điều 26, chuyển quy định hiện hành về việc sử dụng tác phẩm được định hình trên bản ghi âm, ghi hình đã công bố nhằm mục đích thương mại trong hoạt động kinh doanh, thương mại tại khoản 2 điều 33 về điểm b khoản 1 điều 26; bổ sung trường hợp khai thác, sử dụng bản ghi âm, ghi hình không thể tìm được hoặc không xác định được chủ sở hữu quyền.

Sửa đổi, bổ sung điều 35 (hành vi xâm phạm quyền liên quan): tương tự điều 28, sửa đổi, bổ sung quy định hành vi xâm phạm theo các quyền liên quan quy định tại các điều 29, 30, 31, 32, 33 của Luật này và các hành vi xâm phạm khác liên quan đến biện pháp công nghệ bảo vệ quyền, thông tin quản lý quyền thông tin quản lý quyền, trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian...

Chỉnh lý kỹ thuật điều 36 (chủ sở hữu quyền tác giả).

Sửa đổi, bổ sung điều 41 (chủ sở hữu quyền tác giả là người được chuyển giao quyền): luật hóa quy định về tác phẩm khuyết danh, các quyền và nghĩa vụ liên quan đến tác phẩm khuyết danh khi danh tính của tác giả, đồng tác giả được xác định.

Sửa đổi, bổ sung điều 42 (bao gồm cả sửa đổi tên điều 42 thành “Chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan là Nhà nước”): luật hóa, quy định rõ các trường hợp Nhà nước là chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan; bổ sung quy định trường hợp Nhà nước đại diện quản lý quyền tác giả, quyền liên quan; bổ sung quy định về chủ thể đại diện Nhà nước thực hiện quyền của chủ sở hữu quyền tác giả.

Sửa đổi, bổ sung điều 43 (bao gồm cả sửa đổi tên điều 43 thành “Tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng thuộc về công chúng”): bổ sung quy định rõ các trường hợp cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng thuộc về công chúng.

Sửa đổi, bổ sung điều 44 (chủ sở hữu quyền liên quan): bổ sung: quy định các trường hợp chủ sở hữu quyền liên quan là tổ chức giao nhiệm vụ cho tổ chức, cá nhân thuộc tổ chức mình, giao kết hợp đồng với tổ chức, cá nhân khác, được thừa kế quyền liên quan, được chuyển giao một, một số hoặc toàn bộ các quyền theo thoả thuận trong hợp đồng để tương thích với các quy định về chủ sở hữu quyền tác giả.

Bổ sung điều 44a (nguyên tắc xác định và phân chia tiền bản quyền): bổ sung quy định trường hợp các đồng chủ sở hữu quyền thỏa thuận về tỷ lệ phân chia tiền bản quyền, trường hợp phân chia tiền bản quyền cho chủ sở hữu quyền tác giả, người biểu diễn, chủ sở hữu quyền liên quan đối với bản ghi âm, ghi hình, quy định các căn cứ xác định tiền bản quyền.

Sửa đổi, bổ sung khoản 1 và khoản 2 điều 47 (quy định chung về chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan): sửa đổi quy định về có thể chuyển quyền sử dụng quyền nhân thân quy định tại khoản 1 điều 19.

Sửa đổi, bổ sung điều 49 (đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan): thay cụm từ “đơn và hồ sơ kèm theo (sau đây gọi chung là đơn)” và cụm từ “đơn” bằng cụm từ “hồ sơ”; bổ sung quy định chung về phí, lệ phí khi tiến hành các thủ tục đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan và giao Chính phủ quy định chi tiết về điều kiện, trình tự và thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan.

Sửa đổi, bổ sung điều 50 (hồ sơ đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan): bổ sung hình thức nộp hồ sơ trực tuyến; bổ sung thông tin về thời gian hoàn thành, chủ sở hữu quyền tác giả, thông tin về cấp lại, cấp đổi (nếu có) trong tờ khai, tờ khai do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan ký tên hoặc điểm chỉ, trừ trường hợp không có khả năng về thể chất để ký tên hoặc điểm chỉ.

Sửa đổi, bổ sung điều 52 (thời hạn cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan): bổ sung quy định trường hợp từ chối cấp phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Sửa đổi, bổ sung điều 55 (cấp lại, cấp đổi, hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan): luật hóa quy định về thời hạn cấp lại là 7 ngày và cấp đổi là 12 ngày; bổ sung quy định trường hợp từ chối cấp lại, cấp đổi Giấy chứng nhận; luật hóa, quy định rõ về trường hợp ra quyết định hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan.

Sửa đổi, bổ sung điều 56 (tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan): quy định làm rõ nguyên tắc tổ chức, hoạt động, quyền và nghĩa vụ của tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan theo thông lệ quốc tế như xây dựng các danh mục tác phẩm, tác giả, xây dựng biểu mức và phương thức thanh toán tiền bản quyền, việc thu, phân chia tiền bản quyền, hoạt động báo cáo, hợp tác quốc tế, thiết lập cơ cấu tổ chức...; luật hóa quy định trường hợp thỏa thuận để một tổ chức thay mặt đàm phán cấp phép sử dụng, thu và phân chia tiền bản quyền; bổ sung quy định trường hợp không tìm thấy hoặc không liên lạc được với tác giả, chủ sở hữu quyền đã ủy quyền để phân chia tiền bản quyền sau thời gian tìm kiếm theo quy định.

Sửa đổi, bổ sung một số điểm, khoản của điều 198 (quyền tự bảo vệ): bổ sung quy định nội dung liên quan đến biện pháp công nghệ bảo vệ quyền và thông tin quản lý quyền, yêu cầu gỡ và xóa bỏ nội dung vi phạm trên môi trường mạng viễn thông và mạng internet; luật hóa quy định về ủy quyền áp dụng các biện pháp tự bảo vệ; bổ sung quy định quyền yêu cầu xử lý hành vi xâm phạm quyền nhân thân của tổ chức, cá nhân được thừa kế quyền tác giả, quyền của người biểu diễn.

Bổ sung điều 198a (giả định về quyền tác giả, quyền liên quan): quy định rõ trường hợp được coi là chủ thể quyền đối với tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng; luật hóa quy định làm rõ về nêu tên theo cách thông thường.

Bổ sung Điều 198b (trách nhiệm pháp lý về quyền tác giả, quyền liên quan đối với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian): bổ sung quy định giải thích về doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian, quy định rõ các trường hợp miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan; quy định trách nhiệm của doanh nghiệp này trong thực thi các biện pháp bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động ngày càng mạnh mẽ đến tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội đất nước. Trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan, việc sử dụng kỹ thuật số để sáng tạo, truyền bá và lưu trữ tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, công nghệ kỹ thuật số, đặc biệt là internet đã và đang đặt ra những thách thức đối với yêu cầu bảo hộ các tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình được sáng tạo, lữu trữ, phổ biến và sử dụng trên mạng internet. Việc vi phạm quyền của tác giả, người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng trên mạng internet cũng ngày một nghiêm trọng. Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung các quy định bảo hộ và phòng chống vi phạm quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng trong môi trường số là đòi hỏi cấp thiết.

Tóm lại, Việt Nam đã và đang tích cực, chủ động hội nhập quốc tế trong lĩnh vực về quyền tác giả, quyền liên quan. Bên cạnh việc tập trung rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan đáp ứng sự phát triển của khoa học, công nghệ, sự thay đổi của các điều kiện kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế, cần đẩy mạnh một số hoạt động như: công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định về quyền tác giả, quyền liên quan; đào tạo và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ thực thi; thanh tra, kiểm tra, xử lý xâm phạm, ứng dụng công nghệ thông tin vào việc phát hiện xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan để đảm bảo thực thi các cam kết quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan.

PHẠM THỊ KIM OANH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 515, tháng 11-2022