Văn hóa > Di sản

Tóm tắt: Tín ngưỡng thờ An Dương Vương - vị vua sáng lập nước Âu Lạc là một hiện tượng văn hóa độc đáo, kết tinh ký ức lịch sử và tâm thức “uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Trên cơ sở khảo sát thực địa kết hợp phân tích tư liệu, bài viết nhận diện hệ thống 17 di tích thờ An Dương Vương phân bố từ Cổ Loa (Hà Nội) đến Thanh Hóa và Nghệ An, vận dụng các khung lý thuyết về không gian thiêng, ký ức cộng đồng và sáng tạo truyền thống để luận giải quá trình thiêng hóa và địa phương hóa nhân vật lịch sử - huyền thoại này. Kết quả cho thấy, mạng lưới di tích không chỉ phản ánh sự tiếp biến giữa lịch sử và huyền thoại, mà còn là minh chứng cho năng lực sáng tạo văn hóa của cộng đồng địa phương.

Tóm tắt: Cánh đồng Mường Thanh là địa danh nổi tiếng của tỉnh Điện Biên gắn với những di sản văn hóa tiêu biểu. Bài viết trình bày một số kết quả đạt được trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa Cánh đồng Mường Thanh, tỉnh Điện Biên, một số tồn tại và nguyên nhân, từ đó mong muốn góp phần làm rõ cơ sở thực tiễn xây dựng định hướng, giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Cánh đồng Mường Thanh gắn với phát triển kinh tế, xã hội địa phương.

Tóm tắt: Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang được thúc đẩy mạnh mẽ, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo 360º (VR360) trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa đã và đang mở ra những hướng tiếp cận mới cho công tác quản lý, giáo dục và quảng bá di tích. Thành phố Hà Nội - nơi tập trung mật độ cao các di sản vật thể và phi vật thể đã trở thành địa phương tiên phong triển khai công nghệ này tại nhiều di tích quan trọng. Bài viết tập trung phân tích vai trò và hiệu quả của VR360 trong hoạt động phát huy giá trị di tích tại Hà Nội, thông qua nghiên cứu thực trạng ứng dụng công nghệ VR360 tại thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó, bài viết đưa ra các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và phát huy di sản trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0.

Tóm tắt: Ngày nay, công nghiệp văn hóa chiếm một vị trí quan trọng trong nền kinh tế của mỗi quốc gia. Phát triển công nghiệp văn hóa trở thành một trong những trọng tâm trong chính sách phát triển văn hóa của Việt Nam nói chung, Thủ đô Hà Nội nói riêng. Bài viết tìm hiểu về hiện trạng khai thác nguồn lực di sản văn hóa của Thủ đô Hà Nội, từ đó đưa ra một số giải pháp trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa trong phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô trên cơ sở những định hướng chính sách của Đảng và Nhà nước.

Tóm tắt: Mộc bản Phật giáo hiện còn được lưu giữ tại nhiều ngôi chùa ở nước ta. Đây là những di sản tư liệu đặc biệt, đồng thời là một bộ phận quan trọng của di sản văn hóa Phật giáo cần được bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị trong bối cảnh hiện nay. Trên cơ sở tiếp cận quan điểm về di sản tư liệu của UNESCO (Chương trình Ký ức thế giới) và Luật Di sản văn hóa Việt Nam, bài viết nhận diện mộc bản Phật giáo như một nguồn tư liệu lịch sử - tôn giáo có giá trị nổi bật về văn hóa, nghệ thuật và ngôn ngữ. Từ đó, đề xuất một số định hướng bảo tồn và phát huy giá trị mộc bản Phật giáo có sự kết hợp giữa phương pháp bảo tồn truyền thống với ứng dụng công nghệ hiện đại và chuyển đổi số, hướng tới mô hình bảo tồn bền vững, dựa vào cộng đồng Phật giáo và các chủ thể văn hóa tại địa phương.

Đắk Lắk - Tây Nguyên đang chuẩn bị kỷ niệm 20 năm Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại. Nhìn lại hai thập kỷ đó, ngành Văn hóa địa phương nhận thấy, vẫn còn rất nhiều thách thức đặt ra.

Tóm tắt: Bài viết đánh giá một số cơ hội đối với việc quản lý, bảo tồn di sản thế giới đô thị cổ Hội An trong bối cảnh tái cấu trúc hành chính mới hiện nay. Đồng thời, tác giả cũng chỉ ra những thách thức và rủi ro trong bối cảnh mới. Bài viết khuyến nghị áp dụng các chính sách của UNESCO (cảnh quan đô thị lịch sử, chính sách phát triển bền vững 2015 và tuyên bố Mondiacult) để xây dựng một mô hình quản lý trực tiếp linh hoạt, tự chủ, mở rộng phạm vi bảo tồn ra ngoài vùng lõi và đảm bảo lợi ích công bằng cho cộng đồng.

Tóm tắt: Trong nhiều năm qua, hoạt động giáo dục về di tích văn hóa và thông qua di tích văn hóa đã được ngành Giáo dục chú trọng, đặc biệt là sau khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ra đời. Nội dung và phương thức giáo dục về di tích ngày càng đa dạng, phong phú. Tuy nhiên, để phát huy hơn nữa vai trò của di tích trong giáo dục di sản ở địa phương cần thiết thực hiện nhiều giải pháp có tính đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, sự phối hợp liên ngành giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ VHTTDL, cũng như sự tham gia của toàn thể xã hội… Bài viết phân tích làm rõ những hiệu quả về giáo dục kiến thức, giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh, mà còn đem lại giá trị kinh tế, xã hội, góp phần tăng cường nguồn lực bảo tồn và phát huy giá trị của di tích trong đời sống đương đại hiện nay.

Tóm tắt: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, nhiều thành phố trên thế giới hướng đến phát triển bền vững gắn liền với bản sắc văn hóa riêng. Mô hình “Thành phố sáng tạo” do UNESCO khởi xướng từ năm 2004 đã trở thành chiến lược quan trọng, thúc đẩy phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo và di sản văn hóa. Hà Nội với nền văn hóa - lịch sử nghìn năm, được UNESCO công nhận là Thành phố sáng tạo trong lĩnh vực thiết kế năm 2019. Danh hiệu này vừa là vinh dự vừa là cơ hội để Hà Nội phát huy giá trị di sản truyền thống, xây dựng thương hiệu đô thị sáng tạo, hội nhập quốc tế. Di sản văn hóa, không chỉ là đối tượng bảo tồn mà còn là tài nguyên sống và động lực phát triển kinh tế sáng tạo. Bài viết tập trung làm rõ vai trò của di sản trong xây dựng thương hiệu “Thành phố sáng tạo” Hà Nội và đề xuất giải pháp khai thác hiệu quả nguồn lực này.

Tóm tắt: Danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn là một trong những nhân vật kiệt xuất, nhà bác học lỗi lạc trong lịch sử Việt Nam ở TK XVIII. Ông không chỉ là người nổi tiếng thông minh, mà còn có nhiều cống hiến quan trọng cho nước nhà ở nhiều phương diện như chính trị, ngoại giao, triết học, sử học, dân tộc học, nông học, văn học, thư viện học, địa lý học, xã hội học, luật học… Trong sự nghiệp của mình, ông để lại cho hậu duệ nhiều công trình giá trị góp phần trong xây dựng và bảo vệ đất nước, xây dựng và phát triển nền văn hóa dân tộc. Lê Quý Đôn là một trong những danh nhân văn hóa tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam, ông còn là minh chứng về đạo đức, trí tuệ, cần cù, yêu nước, sáng tạo, linh hoạt, ham hiểu biết, hiếu học và truyền thống văn hóa dân tộc. Bài viết hệ thống về thân thế, sự nghiệp và những đóng góp của nhà bác học Lê Quý Đôn, đồng thời bàn luận phát huy giá trị di sản của danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn trong bối cảnh xã hội đương đại.

Trang phục truyền thống của người Khơ Mú từ bao đời nay vẫn được coi là linh hồn văn hóa, là niềm tự hào của cả cộng đồng. Trong đời sống thường ngày và nhất là trong những dịp lễ hội quan trọng, người phụ nữ Khơ Mú bản Nậm Pù, xã Huổi Một, tỉnh Sơn La, vẫn khoác lên mình những trang phục truyền thống như chiếc khăn piêu, chiếc áo cóm đen và chiếc váy đen giản dị mà duyên dáng, để qua đó gửi gắm tâm tư, khát vọng và tình yêu với mảnh đất quê hương.

Trong bức tranh đa sắc của 54 dân tộc Việt Nam, Si La là một gam màu thầm lặng nhưng vô cùng đặc biệt. Họ là một trong những dân tộc có dân số ít nhất, sinh sống chủ yếu ở huyện Mường Nhé (Điện Biên) và huyện Mường Tè (Lai Châu). Trong đời sống văn hóa của mình, người Si La đã lưu giữ nhiều phong tục, tập quán, tín ngưỡng độc đáo, nổi bật nhất là trang phục truyền thống của phụ nữ. Bộ trang phục không chỉ là tấm áo che thân, mà còn là tấm gương phản chiếu đời sống tinh thần, địa vị xã hội, dấu ấn tuổi tác và tình trạng hôn nhân của mỗi người phụ nữ. Từ những đường may, sắc màu đến những đồng xu bạc lấp lánh, trang phục của phụ nữ Si La gói ghém cả một lịch sử, một bản sắc dân tộc cần được nâng niu và bảo tồn.