Chiều 13-6, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến nhân dân, ý kiến thảo luận tại tổ và hội trường (lần thứ nhất) của các đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Toàn cảnh phiên họp

Trình bày Báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên Thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cho biết, với sự tham gia tích cực của các tầng lớp Nhân dân, sau 1 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Trên cơ sở ý kiến của Nhân dân, ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan, bám sát Cương lĩnh và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã khẩn trương tổ chức việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp này. Những ý kiến góp ý của Nhân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng cho biết, tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề nghị rà soát, sửa đổi thêm một số điều khoản khác của Hiến pháp; đề nghị tiếp tục chỉnh lý về kỹ thuật lập hiến trong một số điều khoản cụ thể để bảo đảm tính ổn định, lâu dài của Hiến pháp.

Về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội khác (các điều 9, 10 và 84 của Hiến pháp năm 2013), phần lớn các ý kiến đều tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp năm 2013 để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phù hợp với tình hình đất nước hiện nay.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên Thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trình bày báo cáo tại Quốc hội

Tại Điều 9, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc bổ sung cụm từ “do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo”; thay “trực thuộc” Mặt trận bằng “là thành viên” hoặc “là thành viên nòng cốt” của Mặt trận hoặc không nhất thiết phải bổ sung từ “trực thuộc”; bỏ cụm từ “điều lệ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, điều lệ của mỗi tổ chức”... Tại Điều 10, có ý kiến đề nghị quy định Công đoàn Việt Nam là “đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn”; ý kiến khác lại đề nghị chỉ giao nhiệm vụ này cho cơ quan trung ương của Công đoàn Việt Nam. Có ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” vì trùng lặp với nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9. Tại khoản 1 Điều 84, có ý kiến đề nghị giữ lại quyền trình dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận như Hiến pháp hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban báo cáo tiếp thu, giải trình về đơn vị hành chính (khoản 1 và khoản 3 Điều 110). Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định; giữ lại quy định về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương như quy định hiện hành. 

Về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (khoản 2 Điều 110): Ủy ban thấy rằng, việc thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt bắt đầu được ghi nhận từ Hiến pháp năm 1992 và tiếp tục được kế thừa trong Hiến pháp năm 2013 theo hướng giao Quốc hội quyền quyết định việc thành lập và các vấn đề liên quan đến đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Việc dự thảo Nghị quyết kết cấu quy định về đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt thành 1 khoản riêng tại Điều 110 là để thể hiện tính chất đặc biệt, không giống các đơn vị hành chính thông thường của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Bởi đây có thể không phải là một loại đơn vị lãnh thổ có tính đồng nhất mà đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt này cũng có thể khác với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi. Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. Để làm rõ hơn về tính chất đặc biệt, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, hiệu quả cho việc quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương đặc thù ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, Ủy ban đề nghị bổ sung 01 khoản (khoản 3) vào Điều 111 với nội dung: "Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó".

Về tổ chức chính quyền địa phương (các điều 111, 112, 114), ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, để có cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, Ủy ban đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” như đang được quy định tại Điều 111 của Hiến pháp hiện hành.

NGỌC BÍCH - Ảnh: Cổng TTĐTQH