Dự án sân khấu "Ngọc Thủ" (tên gốc: The Gem) là sản phẩm hợp tác giữa Nhà hát Tuổi trẻ và Viện Goethe, được công diễn liên tục ba ngày: 26, 27, và 28-9-2025 tại Nhà hát Tuổi trẻ. Đây là sự kiện văn hóa đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Đức. "Ngọc Thủ" là một tác phẩm kịch đương đại, gai góc về mặt triết học và xã hội, nêu bật những vấn đề chung nảy sinh từ quá trình toàn cầu hóa và đô thị hóa.

"Ngọc Thủ" đã khép lại ba đêm công diễn thành công kỷ niệm 50 năm quan hệ Việt - Đức

NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến, Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ cho biết, vở kịch Ngọc Thủ được Nhà hát ấp ủ hơn một năm với mục tiêu tạo ra một tác phẩm đột phá, gây ấn tượng mạnh mẽ về thị giác và phong cách trình diễn, mở ra cho khán giả một góc nhìn mới mẻ về cuộc sống và khát vọng của con người. Đặc biệt, vở kịch là sự kết hợp độc đáo giữa ngôn ngữ sáng tạo mang đậm chất kịch đương đại của Đức và những nét sáng tạo đặc trưng của Nhà hát Tuổi trẻ.

Ông Oliver Brandt - Viện trưởng Viện Goethe Hà Nội nhấn mạnh: “Vở diễn không chỉ là một sản phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng của tình hữu nghị và hợp tác văn hóa giữa hai quốc gia. ”. 

Điểm độc đáo trong dự án này là kịch bản của Thomas Köck được viết riêng cho sân khấu Việt Nam, đánh dấu lần đầu tiên một kịch bản của tác giả người Đức được thiết kế đặc thù cho bối cảnh nghệ thuật nước ta. Điều này đòi hỏi tác giả người Đức phải tiến hành nghiên cứu sâu sắc về bối cảnh kinh tế, xã hội của Việt Nam, đặc biệt là các vấn đề đô thị. Quá trình “địa phương hóa” kịch bản ngay từ giai đoạn sáng tạo nội dung đã giúp đảm bảo tính cộng hưởng sâu sắc tới khán giả Việt Nam, chuyển đổi các vấn đề toàn cầu như cạnh tranh hay giá nhà thành những nỗi lo cụ thể, gần gũi với người dân tại Hà Nội và các thành phố lớn khác. Đây là bằng chứng cho chiều sâu của sự hợp tác, nhấn mạnh vào việc đồng sáng tạo nội dung mang tính ứng dụng cao thay vì chỉ là trao đổi tác phẩm.

Sự kết hợp giữa tác giả quốc tế Thomas Köck và đạo diễn người Việt Đào Duy Anh là yếu tố trung tâm tạo nên sự độc đáo của dự án. Cốt truyện của Ngọc Thủ xoay quanh cuộc cạnh tranh khốc liệt để giành quyền sở hữu một “căn nhà trong mơ”. Tuy nhiên, căn hộ này không chỉ đơn thuần là một không gian vật lý để ở, mà còn được biểu tượng hóa thành chỗ đứng xã hội, là hiện thân của khát vọng cá nhân. Trong quá trình đấu tranh giành lấy mục tiêu này, các nhân vật bị đẩy vào những xung đột nội tâm sâu sắc, phải đối mặt với sự cạnh tranh không khoan nhượng và đưa ra những quyết định gây tổn hại đến chính bản thân và những người xung quanh.

Vở kịch Ngọc Thủ được đánh giá đã chạm vào những nỗi lo chung của thế hệ đô thị, đồng thời gợi mở những câu hỏi triết học gai góc về bản chất của đời sống đô thị, sự cạnh tranh, khát vọng và ý nghĩa của sự tồn tại cá nhân. 

Kịch bản của Thomas Köck nổi tiếng với đặc điểm là có những đoạn thoại dồn dập, liên tục chất vấn và dồn ép các nhân vật, đồng thời buộc khán giả phải suy nghĩ theo nhịp độ căng thẳng đó, duy trì sự tập trung từ đầu đến cuối vở diễn. 

Căn nhà mơ ước biến thành cuộc đua sống còn tại đô thị

Ngọc Thủ sử dụng hình thức sân khấu thể nghiệm, kết hợp với ngôn ngữ kịch đầy chất thơ. Ê-kíp Nhà hát Tuổi Trẻ đã biến những lời thoại triết học thành một trải nghiệm sân khấu mãn nhãn với thiết kế thị giác vô cùng ấn tượng. Yếu tố trung tâm trên sân khấu là một viên ngọc khổng lồ (The Gem) được đặt ở giữa. Viên ngọc không chỉ là đạo cụ mà còn là một biểu tượng phức tạp, với các mặt phẳng được dán gương, có chức năng phản chiếu ánh sáng và nhân đôi ảo ảnh về khát vọng thành công mà các nhân vật đang theo đuổi. Ngoài ra, sân khấu còn có một cây cầu kính, nối từ sàn diễn đến ba hàng ghế khán giả. Yếu tố này làm mờ ranh giới giữa người xem và người diễn, ngụ ý về sự tham gia, hoặc sự tiếp cận của công chúng vào “cuộc đua” sở hữu.

Bên cạnh đó, thiết kế thị giác ấn tượng được kết hợp chặt chẽ với hệ thống âm thanh và ánh sáng, cùng với những thể nghiệm mới mẻ trong cách dàn dựng, tạo nên trải nghiệm sân khấu độc đáo. Đặc biệt, vở diễn sử dụng các ống kính (camera) đặt chéo ở hai phía sân khấu. Các camera này có chức năng kép: vừa ghi hình, vừa phóng chiếu hình ảnh, tạo nên hiệu ứng nhân đôi nửa thực, nửa ảo.

Sân khấu được mở rộng với một cây cầu kính, nối từ sàn diễn đến ba hàng ghế khán giả

Dàn diễn viên tham gia dự án quy tụ nhiều gương mặt tài năng của Nhà hát Tuổi trẻ, bao gồm Nguyễn Tú, Phan Thắng, Bùi Minh, Yến My, Hàn Trang, Thu Hà, Minh Cúc, Thanh Hòa, Tiến Đạt, Đức Anh... Nghệ sĩ Hương Thủy, người đảm nhận vai chính chia sẻ, cốt lõi chính trong kịch là tính hành động và vở diễn này có rất nhiều hành động, đóng vai trò là vị trí xương sống của vở. Để đảm bảo sự thú vị và ấn tượng, các nhân vật, đặc biệt là nhân vật chính do Hương Thủy thủ vai, phải thực hiện một khối lượng hành động nổi bật và căng thẳng. Điều này đặt ra yêu cầu cao về mặt thể lực và kỹ thuật diễn xuất, đòi hỏi nghệ sĩ phải thể hiện được sự giằng xé nội tâm và xung đột xã hội thông qua ngôn ngữ cơ thể.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật về quá trình dàn dựng, biên đạo múa cho vở diễn, NSND Trần Ly Ly chia sẻ: “Kịch thể nghiệm vốn đã là một thể loại khó, hơn nữa đây lại là kịch thể nghiệm của người Đức - nơi tư duy triết học mang tính trừu tượng sâu sắc. Vì vậy, người sáng tạo buộc phải tìm kiếm, khai phá tầng sâu của ngôn ngữ mà tác phẩm muốn biểu đạt. The Gem - Ngọc Thủ với triết lý về lòng tham, quyền sở hữu và giá trị con người đã đảo lộn những chuẩn mực quen thuộc, thách thức trí tưởng tượng. Do đó, biên đạo và diễn viên phải tự đặt mình trong một thế giới trừu tượng khác để tiếp cận tác phẩm. Được đạo diễn Đào Duy Anh mời phối hợp dàn dựng vở diễn này, tôi rất hào hứng. Đây là một cơ hội kích thích tư duy sáng tạo, khuyến khích sự dấn thân vào thể nghiệm, cho phép chúng tôi tự do khám phá và mở rộng giới hạn nghệ thuật. Đặc trưng của ngôn ngữ múa trong kịch trừu tượng chính là trừu tượng hóa cái cụ thể. Điều đó đòi hỏi diễn viên phải “đa di năng”, vừa là kịch sĩ vừa là vũ công - nơi ranh giới giữa kịch và múa không còn tách biệt. Ngôn ngữ không còn mang tính cố định mà cần được cá nhân hóa; mỗi diễn viên phải tự tìm tiếng nói riêng của mình, đồng thời trừu tượng hóa cá nhân để hòa vào tổng thể. Vì thế, biên đạo múa phải hiểu vị trí và bản chất của từng cá nhân trong kịch để dẫn dắt họ hòa phối trong một ngôn ngữ chung”.

Ngọc Thủ đã khép lại ba đêm công diễn,  cho thấy khả năng tiên phong thử nghiệm và hội nhập sâu rộng của sân khấu Việt Nam với sân khấu đương đại quốc tế.

LIÊN HƯƠNG, THANH HOA – Ảnh: LIÊN HƯƠNG