Giữa vùng đất mặn mòi với hệ sinh thái rừng ngập mặn rộng lớn của Cà Mau, Khu du lịch sinh thái sông Trẹm xuất hiện như một lát cắt yên ả của thiên nhiên còn giữ được nhiều hơi thở nguyên sơ. Đến Khu du lịch, du khách không chỉ tìm kiếm cảm giác mới mẻ rực rỡ, mà để lắng nghe cách một vùng đất giữ gìn, phục hồi và kể lại câu chuyện của chính nó qua từng con đường mòn, từng đầm nước và cả ở nụ cười mộc mạc của người dân bản địa.

Du khách tham quan  Khu du lịch sinh thái sông Trẹm (Cà Mau)

Sông Trẹm là một phần của hệ rừng tràm U Minh Hạ - khu vực vốn nổi tiếng bởi sự phong phú sinh học và giá trị sinh thái to lớn. Bước vào khu sinh thái, điều ấn tượng trước hết là một không gian đầy ắp tiếng chim gọi bầy, tiếng ếch nhái, tiếng lá tràm xào xạc khi gió lướt qua. Khu vực sông Trẹm được quy hoạch để vừa phục vụ du lịch, vừa bảo tồn với diện tích khoảng 110ha cùng hệ sinh thái phong phú, gồm hơn 300 loài thực vật và động vật, nhiều loài có giá trị bảo tồn. Những nỗ lực phục hồi và nuôi dưỡng loài hoang dã tại đây đã biến Khu du lịch sinh thái sông Trẹm thành một trong những điểm tiêu biểu cho mô hình du lịch sinh thái cộng đồng ở Cà Mau.

Điều đáng trân trọng ở đây là cách người địa phương và quản lý Khu du lịch hợp lực để chuyển đổi từ khai thác sang giữ gìn, và từ giữ gìn sang chia sẻ. Du khách đến đây không phải chỉ là để chụp ảnh “check-in” mà còn được trải nghiệm đi thuyền len lỏi giữa rặng tràm, tham quan vườn sinh thái, nghe kể về nghề rừng của người dân, thưởng thức các món ăn làm từ sản vật địa phương như: cá đồng, tôm càng xanh và dừa nước… Những hoạt động này vừa đem lại thu nhập bền vững cho cộng đồng, vừa nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho khách tham quan.

Du khách trải nghiệm đi thuyền len lỏi giữa rặng tràm, tham quan vườn sinh thái

Một buổi sáng trên sông Trẹm có thể bắt đầu bằng chuyến đò, qua kênh khi ánh sáng sớm lấp lánh trên mặt nước và từng đàn chim đi tìm thức ăn. Hướng dẫn viên địa phương thường là người dân trong xã, dẫn khách qua những con đường mòn, giới thiệu cây thuốc, cây lấy mật và cách rừng tràm đóng vai trò chống xói lở, giữ nước cho vùng đất ngập mặn. Vào những mùa nước nổi, dòng sông thay đổi màu sắc và cảnh quan, khiến hành trình mỗi lần đến đều có những khám phá riêng. Đây chính là nét hấp dẫn lớn của du lịch sinh thái nơi đây.

Bên cạnh đó, để du lịch sinh thái có được những không gian, môi trường, cảnh quan đẹp, nó đặt lên vai trách nhiệm của nhà quản lý và cộng đồng với những bài học quản trị nhỏ, mô hình quản lý hiệu quả như: giới hạn số lượng khách theo từng tour để giảm áp lực lên hệ sinh thái, quy định không xả rác và chương trình tái tạo môi trường dành cho những loài sinh vật bản địa. Những nỗ lực ấy cần được tiếp tục và nhân rộng, bởi áp lực môi trường, từ biến đổi khí hậu, khai thác quá mức hay du lịch ồ ạt có thể xóa nhòa những gì sông Trẹm đang cẩn trọng giữ gìn. Nói như vậy không phải để du khách tham quan e ngại, mà để nhấn mạnh rằng, mỗi chuyến đi đến đây là một hành động đồng thuận: hưởng thụ có trách nhiệm.

Từ góc nhìn phát triển, sông Trẹm còn được xem là đầu mối để liên kết du lịch cộng đồng trong toàn vùng U Minh Hạ như rừng tràm, kênh rạch và các làng nghề địa phương. Việc thúc đẩy dịch vụ lưu trú homestay, bếp ăn truyền thống và hướng dẫn viên bản địa sẽ giúp phân bổ lợi ích kinh tế rộng hơn, tránh tình trạng tập trung nguồn thu vào một số ít cơ sở. Để làm được điều đó cần chính sách hỗ trợ, đào tạo kỹ năng phục vụ và tiếp thị đúng tầm để du khách biết đến những giá trị thật sự của vùng đất này.

Những cánh tràm uốn mình, những con kênh nhỏ lặng lờ, những nếp nhà sàn đơn sơ đã cho thấy rằng phát triển du lịch không phải là xóa nhòa bản thể, mà là cách để giữ cho bản thể ấy còn hát mãi. Với hình thức đúng đắn, có trách nhiệm, có cộng đồng và có tầm nhìn, khu du lịch sinh thái sông Trẹm không chỉ là điểm đến, mà còn là câu chuyện mà mỗi du khách có thể trở thành đồng tác giả.

Bài, ảnh: MINH PHẠM