Tập sách “Hùng khí Đông A” - bản đặc biệt “S800” của tác giả Trần Thanh Cảnh vừa ra mắt độc giả vào sáng 11-10-2025 tại Nxb Hội Nhà văn, nhân dịp kỷ niệm 800 năm Vương triều Trần lên ngôi (12/12 Ất Dậu, 1225 – 12/12 Ất Tỵ, 2025).

Tác giả Trần Thanh Cảnh và các khách mời PGS, TS Trần Ngọc Vương, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên

Tập sách Hùng khí Đông A- bản đặc biệt “S800” dày 800 trang, do Nxb Hội Nhà văn ấn hành, mỗi ấn bản đều được tác giả ký và có triện riêng. Đây là tập sách gộp lại của ba cuốn tiểu thuyết lịch sử về các nhân vật xuất chúng họ Trần: Trần Thủ Độ (2020), Trần Quốc Tuấn (2018) và Trần Nguyên Hãn (2021). Khi tập hợp để in chung vào cuốn Hùng khí Đông A – S800, tác giả đã đọc lại rất kỹ, có sửa chữa và nâng cao khá nhiều. Ngoài tổ hợp ba cuốn tiểu thuyết, nhà văn Trần Thanh Cảnh còn thêm phần “Lược sử 12 triều vua Trần”, trong đó gồm những thông tin được chắt lọc từ bộ Đại Việt sử ký toàn thư, kỷ nhà Trần nói về những sự việc và nhân vật tiêu biểu trong các triều vua, để độc giả có cái nhìn khái quát về từng triều vua, đồng thời có cái nhìn tổng quan về vương triều Trần.

Ý tưởng in bộ sách Hùng khí Đông A đã được tác giả lên kế hoạch từ năm 2020, sau khi in cuốn Trần Thủ Độ, như một ấn phẩm kỷ niệm dịp 800 năm triều Trần thành lập. Tác giả chia sẻ: “Là một người con họ Trần, tôi thấy mình cần phải làm một việc gì đó để vinh danh tổ tiên. Tôi quyết định viết tiếp cuốn Trần Nguyên Hãn (2021), để sau đó đến dịp kỷ niệm 800 năm sẽ in gộp thành một bộ, xứng đáng để kỷ niệm vương triều Trần hiển hách. Năm 2022, một đơn vị làm sách đã thử in 100 cuốn và bán hết ngay trong vòng một tuần. Điều đó càng củng cố quyết tâm của tôi, cần phải làm một bộ sách xứng đáng để ghi lại một dấu mốc mà rất hiếm khi, hay có thể nói là “có một không hai” trong cuộc đời mình”.

Nhà Trần (1225-1400) là triều đại lừng lẫy bậc nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam, trong quá trình thực hiện bộ tiểu thuyết, tác giả Trần Thanh Cảnh đã gặp không ít những khó khăn và có những thuận lợi nhất định. Ông cho biết: “Thuận lợi ở đây là các nhân vật có thật, đã được chính sử ghi chép, nhưng tiểu thuyết lịch sử lại rất cần có các nhân vật với nhiều góc cạnh trong cuộc đời và sự nghiệp, mới có thể trở thành “nhân vật văn học”. Sử sách của chúng ta hầu như không có những trang viết về cuộc đời của các nhân vật này, đó là khó khăn lớn nhất khi tôi định dựng nên hình tượng các nhân vật anh hùng của mình, với đầy đủ các sắc thái”.

Toàn cảnh buổi ra mắt sách

Khi viết, tác giả chọn góc nhìn là các nhân vật cũng là những con người bình thường. Họ đã sống, đã yêu, đã cống hiến hết mình cho đất nước; bằng các phẩm chất “thiên phú” của mình, họ đã lập nên những “kỳ tích”, đã hiển thánh và sống mãi trong lòng dân tộc.

Về tư liệu, để viết nên bộ sách Hùng khí Đông A, tác giả dựa chủ yếu vào bộ Đại Việt sử ký toàn thư. Ngoài lịch sử nước Việt, tác giả còn tham khảo cả sử Trung Quốc viết về Việt Nam; cuốn An Nam chí lược của tác giả Lê Tắc; đọc những kiến giải về triều Trần của tác giả Tạ Trí Đại Trường… Đặc biệt, tác giả dành thời gian để đi thực tế tại các địa điểm lịch sử: đền Ngừ, đình Ngừ, lăng mộ vợ chồng Trần Thủ Độ dưới Hưng Hà; đền thờ Trần Thủ Độ trên đồi Lim, Tiên Du, Bắc Ninh; khu vực Lục Đầu Giang, đền Kiếp Bạc; bến đò Rừng, bãi cọc Bạch Đằng; quê nhà Sơn Đông, Lập Thạch, Vĩnh Phúc của ngài Trần Nguyên Hãn…

Nhà phê bình Nguyễn Hoài Nam đánh giá: “Trong tác phẩm Đức Thánh Trần, với các chi tiết có tính đối kháng, Trần Thanh Cảnh không khuấy nó lên thành giông bão, không khai thác nó thành một phản đề. Mà ngược lại, ông dùng nó như một vật liệu để trang sức thêm cho Trần Quốc Tuấn, tựu thành trọn vẹn chân dung của người anh hùng đã vì lợi ích quốc gia dân tộc mà bỏ qua hết mọi bận tâm riêng tư. Vận động theo hướng này, lối  viết lịch sử của Trần Thanh Cảnh là một đối lập với viết lịch sử của nhiều tác giả cùng thời khác, chẳng hạn Lưu Sơn Minh - tiểu thuyết lịch sử Trần Khánh Dư (Nxb Văn học và Công ty Đông A, 2016), Tạ Chí Đại Trường - sử gia, với tiểu luận Hành trình khởi phát của một anh hùng - Trần Quốc Tuấn (in trong Chuyện phiếm sử học, Nhã Nam và Nxb Tri Thức, 2016)... Diễn giải văn chương đối đầu với diễn giải sử học, đó là điều không lạ. Trong trường hợp này, nó chỉ càng tô đậm thêm sự thật rằng: cái gọi là “lịch sử” không hề đứng yên, mà luôn là tập hợp mở của những diễn giải khả thể về lịch sử”.

Bìa cuốn sách

Chia sẻ tại buổi ra mắt sách, PGS, TS Trần Ngọc Vương cho rằng: “Triều Trần là một vương triều nổi tiếng toàn thế giới, là vương triều duy nhất tổ chức ba cuộc kháng chiến và đánh thắng đế chế Nguyên Mông. Tác phẩm Hùng khí Đông A góp phần giúp cho những người quan tâm tìm hiểu thêm về văn hóa, lịch sử và người nước ngoài có thể hiểu thêm về lịch sử Việt Nam. Hơn nữa, vương triều Trần là một vương triều rực rỡ, cần phải đánh giá một cách đầy đủ hơn nữa. Với tư cách một người nghiên cứu về văn học cổ, lịch sử tư tưởng, lịch sử tôn giáo Việt Nam, tôi đánh giá cao những nỗ lực của tác giả Trần Thanh Cảnh”.

Còn nhà văn Nguyễn Văn Hùng cho rằng: “Những khuất lấp của lịch sử, những bí ẩn trong đời sống nội tâm, những “vùng mờ” trong cuộc đời và số phận nhân vật được nhà văn khơi mở, phân tích sâu sắc. Sự mở rộng biên độ hư cấu, sáng tạo cho phép Trần Thanh Cảnh tiếp cận, soi rọi, giải mã những nhân vật tưởng chừng như đã “đóng đinh” trong kinh nghiệm, hiểu biết của cộng đồng”.

Có ý kiến cho rằng, Hùng khí Đông A là cuốn sách rất đáng dựng thành phim. Bản thân tác giả Trần Thanh Cảnh cũng đồng ý với điều đó và ông vẫn đang đợi một lời ngỏ cùng hy vọng sẽ xuất hiện một đơn vị làm phim có thể chuyển thể thành công tác phẩm đặc biệt này.

Tại buổi ra mắt sách, tác giả Trần Thanh Cảnh chia sẻ, mục đích ông phát hành cuốn sách là để gây quỹ tổ chức buổi lễ hành hương về đất tổ nhà Trần vào đúng dịp kỷ niệm 800 năm thành lập vương triều Trần và xây dựng tượng đài kỷ niệm.

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN