Điệu múa Kađtấu của người Co tại sự kiện Ngày hội văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Nam năm 2018 tổ chức tại Hội An - Ảnh: Huy Nguyễn

Trong di sản văn hóa của mình, người Co ở các huyện Bắc Trà My (Quảng Nam) và Trà Bồng (Quảng Ngãi) vẫn còn lưu giữ nhiều nghi thức và loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo như lễ hội cầu mưa, đấu chiêng đôi, đặc biệt là điệu múa Kađtấu. Điệu Kađtấu không chỉ toát lên vẻ đẹp hoang dã, quyến rũ của người phụ nữ Co nơi đại ngàn Trường Sơn mà còn gắn liền với người Co trong đời sống sinh hoạt hằng ngày.

Kađtấu có nghĩa là múa. Hầu như người phụ nữ Co nào cũng biết Kađtấu. Phụ nữ Co không tham gia đánh chiêng nhưng múa lại đi liền với chiêng trống và cũng chỉ trong các lễ hội. Ông Dương Lai – nghệ nhân dân tộc Co ở xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My cho biết: “Đội Kađtấu của người Co gồm nhiều phụ nữ ăn mặc y phục cổ truyền với màu sắc rực rỡ, cườm trên trán, trên vai, trên hông, múa trên nền chiêng trống, di chuyển theo vòng tròn. Ba động tác chính của kađtấu gồm: Kađtấu ché a-riâk, Kađtấu phồngkhông và Kađtấu pốttmoi. Cả ba động tác múa đều mục đích phục vụ thần linh và khoe động tác múa điêu luyện, vẻ đẹp dịu dàng của người phụ nữ Co khi điểm lên những trang phục, trang sức truyền thống rực rỡ trong ngày hội vui của plây (làng)”.

 Theo nhịp cồng chiêng, cánh tay của người phụ nữ Co đưa lên rồi cả thân người nhẹ nhàng nghiêng về bên trái theo tiếng chiêng vang (chéc tok), sau đó lại nghiêng về bên phải theo tiếng chiêng dập (chéc tứp). Trong suốt thời gian múa, phụ nữ Co thật nổi bật với bộ váy áo truyền thống và những động tác múa giàu sức biểu cảm, luôn buông thõng và cứ thế cho đến khi điệu múa Kađtấu kết thúc. Đặc biệt khi tiếng chiêng dồn dập hòa lẫn vào nhau, người phụ nữ Co với đôi chân nhịp nhàng và thân hình uyển chuyển đã biểu hiện rõ sự dịu dàng và cả mạnh mẽ trước đất trời bao la. Trong điệu múa Kađtấu, ấn tượng nhất là lúc người phụ nữ Co với đôi tay dang ra và ngửa lên trời, đôi chân bám chặt lấy đất như cầu mong những ước mơ từ trời, từ đất, đồng thời là mong muốn được nhận những gì tốt đẹp từ thiên nhiên, núi rừng đại ngàn.

Điệu Kađtấu hoang dã, quyến rũ của những người phụ nữ Co thường có mặt trong các ngày lễ ăn mừng lúa mới (xa-pa-nưu), lễ ăn mừng nhà mới (xa-như-nưu), lễ ăn trâu huê (xa-ố-piêu), Tết mùa (xa-aní), lễ cưới xin, vào nhà mới... Chính điệu múa này đã góp phần tạo ra không khí linh thiêng, vui tươi, sống động cho lễ hội hay sự kiện trọng đại của đồng bào người Co.

Nhờ sự quyến rũ và độc đáo, điệu múa Kađtấu của đồng bào người Co đã được phục hồi và truyền lại cho thế hệ trẻ. Trong các sự kiện văn hóa quy mô cấp huyện, cấp tỉnh và khu vực được tổ chức trong thời gian gần đây, điệu Kađtấu đã không ngừng được giao lưu, giới thiệu đến đông đảo các tầng lớp nhân dân, du khách, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các tộc người thiểu số Việt Nam.

THANH TÙNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 495, tháng 4-2022