Sáng 10-12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí sửa đổi, với 437/440 đại biểu tán thành. Luật mới gồm 4 chương, 51 điều và sẽ có hiệu lực thi hành từ 1-7-2026.

Với số đại biểu 437/440 tán thành, Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi)

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) sau khi rà soát, tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện đã bảo đảm đúng mục tiêu sửa đổi Luật; bám sát chủ trương đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật; bảo đảm các quy định rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện, bám sát thực tiễn, bảo đảm tính khả thi; quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho tổ chức và hoạt động báo chí; đáp ứng đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp này.

Tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo, chỉnh lý tên gọi loại hình “báo nói, báo hình” thành “phát thanh, truyền hình”.

Về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện (Điều 15), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo, chỉnh lý cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để bảo đảm tính chính xác và phù hợp với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi)

Về hoạt động báo chí trên không gian mạng (Điều 29), tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý Điều 29 dự thảo Luật theo hướng quy định các biện pháp quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên không gian mạng bảo đảm tính chặt chẽ tương tự như đối với các loại hình báo chí truyền thống, đồng thời tích hợp dịch vụ trực tuyến, bảo đảm nguyên vẹn nội dung thông tin đã đăng, phát trên nền tảng số báo chí quốc gia.

Đồng thời, rà soát, bổ sung các quy định liên quan tới sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động báo chí tại Điều 39 và các điều có liên quan; giao Chính phủ quy định chi tiết về trách nhiệm của cơ quan báo chí trong việc sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Về các nội dung liên quan đến “kinh tế báo chí”, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý các quy định liên quan đến đầu tư công, cơ chế tự chủ, những quy định về nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của cơ quan báo chí tại Điều 9, Điều 20, Điều 23 dự thảo Luật.

Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương, 51 điều, đã bám sát các mục tiêu, quan điểm, chính sách lớn được Quốc hội thông qua, thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý và phát triển báo chí trong giai đoạn hiện nay.

So với Luật hiện hành, dự thảo Luật có những điểm mới cơ bản: Xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới; Bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn; Làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy; Xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú; Quy định cụ thể về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin; quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm trên các nền tảng; Hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng và ứng dụng công nghệ mới, bao gồm việc điều chỉnh hành vi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo đó, Luật Báo chí (sửa đổi) gồm những điểm mới: Luật làm rõ các khái niệm: Báo chí, báo chí in, báo chí điện tử, phát thanh, truyền hình, xuất bản báo chí trên không gian mạng, chuyên trang của báo điện tử, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng, tạp chí, tạp chí khoa học...

Quy định về cơ quan báo chí trong Luật nêu rõ, cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí. Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù về tài chính đối với từng cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện phù hợp với mức độ tự chủ.

 Liên quan đến vấn đề kinh tế báo chí, ngoài nguồn thu do cơ quan chủ quản báo chí cấp và từ bán sản phẩm; Luật quy định nguồn thu báo chí còn đến từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí, các đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí; hoạt động tài chính và phần vốn góp vào doanh nghiệp (nếu có); cung cấp dịch vụ sự nghiệp công do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thực hiện nhiệm vụ, chương trình, đề án, dự án do cấp có thẩm quyền giao, phê duyệt; từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết; từ tài trợ, viện trợ hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước (nếu có) và nguồn thu hợp pháp khác.

Về điều kiện và tiêu chuẩn xét cấp thẻ nhà báo, Luật quy định như sau: Là công dân Việt Nam, có địa chỉ thường trú tại Việt Nam. Có bằng tốt nghiệp đại học trở lên; trường hợp là quay phim của cơ quan báo chí có loại hình truyền hình, người dân tộc thiểu số đang thực hiện các ấn phẩm báo chí in, chương trình phát thanh, chương trình truyền hình, chuyên trang của báo chí điện tử, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng bằng tiếng dân tộc thiểu số phải có bằng tốt nghiệp cao đẳng trở lên.

Trường hợp cấp thẻ lần đầu, phải có thời gian công tác liên tục tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ từ 2 năm trở lên tính đến thời điểm xét cấp thẻ và đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp. Đối với lãnh đạo các cơ quan báo chí đã được Bộ VHTTDL có văn bản đồng ý bổ nhiệm không áp dụng điều kiện này. Được cơ quan báo chí hoặc cơ quan công tác đề nghị cấp thẻ nhà báo.

Về hoạt động báo chí trên không gian mạng, Luật quy định hoạt động báo chí trên không gian mạng của cơ quan báo chí phải tuân thủ quy định pháp luật về báo chí, về an ninh mạng, quy định về tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí và phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Cơ quan báo chí ngoài đăng, phát nội dung báo chí còn được tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến trên báo chí theo quy định của Chính phủ. Cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia có trách nhiệm bảo đảm nguyên vẹn nội dung thông tin đã đăng, phát trên nền tảng số báo chí quốc gia. Chính phủ quy định chi tiết về nền tảng số báo chí quốc gia và công cụ số để thực hiện giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng phải chịu trách nhiệm về nội dung, bản quyền khi đăng, phát thông tin lên kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Cơ quan báo chí cũng phải thực hiện thông báo với cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí khi mở các kênh nội dung trên không gian mạng và kết nối trực tuyến với hệ thống lưu chiểu của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí để phục vụ việc đo kiểm xu hướng thông tin trên không gian mạng theo quy định của Chính phủ. 

NGỌC BÍCH - Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội