Ngày 2-10, tại TP.HCM, Thành ủy Thành phố đã tổ chức lễ công bố bộ sách "Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh", đây là lần đầu tiên Thành phố có bộ thông sử, tập hợp một cách đầy đủ nhất, hệ thống nhất về tiến trình lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Sài Gòn- TP.HCM từ khởi nguồn đến năm 2015.

Quang cảnh Lễ công bố bộ sách

Thực hiện chỉ đạo của Thành ủy và UBND TP.HCM, bộ sách là công trình do GS, TS Võ Văn Sen và PGS, TS Phan Xuân Biên đồng chủ nhiệm, Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM chủ trì thực hiện; triển khai từ năm 2014, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, hơn 80 cộng tác viên từ các viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài Thành phố. Kết tụ giá trị khoa học, tư tưởng, lý luận và thực tiễn sâu sắc, công trình đã trải qua các vòng thẩm định chặt chẽ của hội đồng khoa học thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM, Viện Sử học, Viện Lịch sử Đảng cùng nhiều chuyên gia uy tín và được nghiệm thu cấp Thành phố năm 2020 với kết quả xuất sắc.

Bộ sách Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh gồm 5 tập và một quyển giản lược, tổng cộng hơn 4.500 trang, 27 chương và 5 phần phụ lục, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành. 

Tập 1: Vùng đất Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh từ khởi nguồn đến thế kỷ XVI, tái hiện quá trình hình thành từ buổi đầu, với dấu tích cư dân cổ và những nền văn hóa tiền sơ sử.

Tập II: Sài Gòn - Gia Định từ đầu thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XIX, phản ánh sự khai phá, thiết lập nền hành chính, định hình trung tâm đô thị - kinh tế, đặt nền tảng cho một vùng đất trù phú.

Tập III: Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định từ năm 1859 đến năm 1945 ghi lại chặng đường vừa phát triển sầm uất về kinh tế - văn hóa, vừa trở thành trung tâm phong trào đấu tranh dân tộc, khởi nguồn con đường cách mạng vô sản.

Tập IV: Sài Gòn - Gia Định từ năm 1945 đến năm 1975 tái hiện 30 năm đấu tranh cách mạng, nơi thành phố giữ vai trò trung tâm đầu não của cả 2 phía, đồng thời là trọng điểm quyết định trong đại thắng mùa Xuân 1975.

Tập V: Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 1975 đến năm 2015 phản ánh bước chuyển mình mạnh mẽ của một đô thị đặc biệt, đi đầu trong công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế, trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa lớn nhất cả nước.

Tập VI (quyển giản lược): tóm lược toàn bộ tiến trình lịch sử từ thời tiền sử đến năm 2015 của Sài Gòn - TP.HCM, là hành trình của nhiều nền văn hóa, nhiều lớp dân cư, nhiều thế hệ nối tiếp, xây dựng và phát triển vùng đất này.

Các tập trong bộ sách "Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh"

GS, TS Võ Văn Sen - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM cho biết, bộ sách Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh tổng hợp toàn bộ kết quả nghiên cứu mới, hiện đại và cập nhật về Sài Gòn-TP.HCM, phản ánh nhận thức mới về lịch sử trên địa giới hiện nay của thành phố với bề dày lịch sử (qua những phát hiện khảo cổ trên mảnh đất Sài Gòn xưa) kéo dài từ thời tiền sử, sơ sử đến cổ sử và đến đương đại. Sử dụng phương pháp tiếp cận hiện đại, tư liệu phong phú, phản ánh kết quả và thành tựu mới nhất của khoa học lịch sử Việt Nam, bộ sách được trình bày theo lối thông sử với văn phong chính luận kết hợp với đặc tả lịch sử, phân tích và lý giải, có phụ lục minh họa. Công trình sử dụng nguồn tài liệu, thư tịch, văn kiện trong các cơ quan lưu trữ quốc gia của Đảng và nhà nước, cơ quan lưu trữ, thư viện, tài liệu khảo cổ, bảo tàng, tham khảo nguồn tư liệu hồi ký, lịch sử địa phương của thành phố.

Phát biểu tại Lễ công bố bộ sách, ông Dương Anh Đức - Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM cho biết, trải qua hơn 300 năm, vùng đất Sài Gòn từng bước định hình và không ngừng phát triển, đóng vai trò trung tâm của Nam Bộ ngày nay. TP.HCM tiếp tục khẳng định vai trò, vị thế của một trung tâm kinh tế, văn hóa không chỉ đối với Nam Bộ mà còn với cả nước, trở thành đầu tàu dẫn dắt trong vai trò một trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục và đào tạo của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, là cửa ngõ quan trọng kết nối với khu vực và thế giới.

Với vị thế đặc biệt quan trọng, vùng đất Sài Gòn - Gia Định - TP.HCM đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước với nhiều công trình, bài viết được công bố nhưng chủ yếu là thời kỳ lịch sử cận hiện đại, đề cập đến một số lĩnh vực cụ thể, chưa thể hiện rõ tính tổng thể, toàn cục của lịch sử vùng đất này. Theo đó, việc tổng kết, đánh giá cả một hành trình từ thời tiền sử đến sơ sử và lịch sử hình thành, phát triển TP.HCM đến nay cần phải được đặt ra và giải quyết đúng mức, đúng tầm vóc, tương xứng với bề dày lịch sử phát triển của thành phố.

“Ban Thường vụ Thành ủy hy vọng bộ sách Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh sẽ là tài liệu quý phục vụ cho việc tìm hiểu, học tập, nghiên cứu về thành phố, góp phần hun đúc truyền thống cách mạng, vun bồi lý tưởng cao đẹp, củng cố niềm tin vững chắc vào sự nghiệp cách mạng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn”- Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM kỳ vọng.

Nhằm phát huy giá trị nhiều mặt của bộ sách về chính trị, tư tưởng, tư liệu lịch sử, góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Thành phố, Ban Thường vụ Thành ủy tổ chức in 1.000 bộ sách gửi đến các cơ quan trung ương, các cơ quan nghiên cứu khoa học, trường học, bảo tàng, tủ sách cơ sở và các tỉnh, thành phố.

XUÂN HƯỚNG - Ảnh: TÚ LÊ