Nhân kỷ niệm 105 năm ngày sinh của nhà văn Tô Hoài (27/9/1920-27/9/2025), Nxb Kim Đồng vừa giới thiệu đến độc giả ba tiểu thuyết đặc sắc: “Kẻ cướp bến Bỏi”, “Mẹ mìn bố mìn” và “Những ngõ phố”. Đây là những tác phẩm tiêu biểu cho khả năng quan sát sắc sảo tưởng tượng phong phú, bút pháp hiện thực và tình yêu sâu nặng của Tô Hoài dành cho Hà Nội.

Ba tiểu thuyết đều lấy bối cảnh là Hà Nội nhưng ở những khoảng thời gian khác nhau, như ba lát cắt về lịch sử, xã hội Việt Nam. Dù được viết ở những thời điểm khác nhau, cả ba tiểu thuyết cùng hội tụ những giá trị cốt lõi trong văn chương Tô Hoài.

Ba tiểu thuyết của nhà văn Tô Hoài

Kẻ cướp bến Bỏi là câu chuyện diễn ra giữa thế kỷ XIX, tác phẩm xoay quanh cuộc khởi nghĩa Cao Bá Quát cùng bi kịch của những môn sinh trung nghĩa. Mở đầu câu chuyện, nhà văn Tô Hoài đã trích lại từ Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim: “Tháng chạp năm Giáp Dần (1854) đời Tự Đức thứ bảy, quan Phó lãnh binh Sơn Tây Lê Thuận đi đánh bắt được Cao Bá Quát, đem về chém tại làng”.  Dựa trên sách sử cùng với những câu chuyện tương truyền về Cao Bá Quát, Kẻ cướp bến Bỏi đã dựng lại một thời kỳ lịch sử với bối cảnh chính là Hà Nội - dân gian thời đó gọi là Kẻ Chợ cùng những vùng phụ cận. Qua đó, nhà văn Tô Hoài khắc họa khí phách anh hùng và khát vọng hạnh phúc của người dân trước triều đình phong kiến mục nát. Đây là cuốn tiểu thuyết đậm chất lịch sử, nơi văn chương gặp gỡ sử liệu, làm sống dậy một giai đoạn bi tráng trong quá khứ.

Mẹ mìn bố mìn lại đưa bạn đọc đến với Hà Nội giai đoạn nửa đầu thế kỷ XX, tác phẩm phản ánh những đổi thay của làng quê và đô thị Bắc Bộ trong thời Pháp thuộc, chân dung những phận đời nghèo khó, bị đẩy vào vòng xoáy mưu sinh, phải vươn lên để sinh tồn bằng mọi cách... Giản dị nhưng sâu sắc, ngòi bút của Tô Hoài khắc họa chân thực cuộc sống và con người Hà Nội của một thời kỳ loạn lạc. Trong bối cảnh ấy có những số phận trái ngang, đau thương đã phải vươn lên để sinh tồn bằng mọi cách... Dù nhiều cay đắng nhưng ở họ vẫn toát lên sự chân chất, mộc mạc và cả hy vọng vào một ngày mai tốt đẹp hơn.

Lấy bối cảnh Hà Nội những năm sau giải phóng, tiểu thuyết Những ngõ phố tái hiện đời sống người dân thành thị với bao ngổn ngang, vừa lam lũ vừa đầy khát vọng. Là bức tranh sinh động, nhiều màu sắc về con người và những ngõ phố Hà Nội, Những ngõ phố đầy những nhọc nhằn, nhưng cũng tràn ngập niềm vui đơn sơ, đầy ắp tình người và mang đậm chất Hà Nội. Những ngõ phố của những con người e dè vì xuất thân của mình, và cũng của những con người ngày đêm bám trụ cùng tiếng còi báo động. Và hơn hết ở những ngõ phố trong những năm kháng chiến đó, những mảnh đời khác nhau đã cùng đứng bên nhau nhờ một quyết tâm: sống và chiến đấu vì Hà Nội. Những phận đời lầm lũi nơi ngõ nhỏ trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ, cho khát khao đổi thay để hòa nhập vào thời cuộc mới. Đây cũng là một trong những tác phẩm hiếm hoi phác họa diện mạo Hà Nội ngay sau chiến tranh.

Bộ truyện tranh "Adventures of Crickid" lấy cảm hứng từ tác phẩm "Dế mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài

Đại diện Nxb Kim Đồng chia sẻ: “Tô Hoài là cây bút lớn của văn học Việt Nam hiện đại, ông để lại một di sản đồ sộ với hàng trăm tác phẩm trải rộng từ văn xuôi, ký sự đến truyện thiếu nhi. Bộ ba tiểu thuyết ra mắt nhân dịp 105 năm ngày sinh Tô Hoài là lời tri ân di sản đồ sộ của ông, đồng thời cũng là nỗ lực để đưa văn chương Tô Hoài đến gần hơn với độc giả hôm nay, những bạn đọc đã gắn bó với ông từ những trang sách thời thơ ấu”.

Cũng trong dịp này, bộ truyện tranh Cuộc phiêu lưu của Dế Út của họa sĩ Linh Rab, lấy cảm hứng từ tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài đã được Nxb Kim Đồng ấn hành bản tiếng Anh với nhan đề Adventures of Crickid.

NGÔ HỒNG VÂN