Chiều 9-6, tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với Quỹ hỗ trợ Bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam và Công ty Senhouse Việt Nam khai mạc trưng bày chuyên đề “Không gian văn hóa Sen và Kiều”. Sự kiện nhằm tôn vinh những giá trị nhân văn trong tư tưởng của Đại thi hào Nguyễn Du và bản sắc văn hóa Việt Nam thẫm đẫm trong hình tượng hoa sen.

Trong suốt chiều dài lịch sử thời quân chủ ở Việt Nam, rất nhiều bậc văn nhân tao nhã đã mượn hình ảnh hoa sen để thể hiện tâm tư, khí chất của mình qua các tác phẩm thơ văn thuộc nhiều thể loại khác nhau. Trong số những gương mặt tiêu biểu nhất phải kể đến đại thi hào Nguyễn Du (1766 - 1820), tác giả của kiệt tác văn học Truyện Kiều với 3.254 câu thơ lục bát bằng chữ Nôm.

Trưng bày "Không gian văn hóa Sen và Kiều"

Lối kể chuyện bằng thơ đã được Nguyễn Du vận dụng một cách tài tình, khiến cho nhiều thế hệ người đọc dễ thuộc, dễ nhớ, với vô vàn hình ảnh ẩn dụ cho thấy sức biểu đạt vô cùng to lớn của thể thơ lục bát mang đậm bản sắc Việt Nam. Và hoa sen chính là một trong những hình ảnh ẩn dụ được đại thi hào sử dụng khá thường xuyên trong tác phẩm kinh điển của mình.

32 tác phẩm thư pháp được giới thiệu tại không gian trưng bày, phần lớn trong đó thể hiện những vần thơ đặc sắc trong Truyện Kiều, đặc biệt là những câu thơ trực tiếp đề cập hoặc gợi lên hình ảnh hoa sen với giá trị ẩn dụ tinh tế.

Bức chân dung Đại thi hào Nguyễn Du được chế tác từ lá sen khô

Bên cạnh đó, không gian trưng bày giới thiệu bức chân dung Đại thi hào Nguyễn Du được chế tác từ lá sen khô giúp người xem hình dung về thư phòng của một bậc nho gia, khiêm nhường mà thanh cao. Khách tham quan cũng được chiêm ngưỡng một số tác phẩm thủ công mỹ nghệ đặc sắc gắn với hình tượng hoa sen như một minh chứng sống động cho “văn hóa sen” đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt.

Tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam, Chủ tịch Công ty Senhouse, chia sẻ: là một nhà sưu tập sen, bà đã tổ chức rất nhiều triển lãm quảng bá nét đẹp của hoa sen, nhưng “Sen và Kiều” dường như đến với bà như một cơ duyên và cho những cảm xúc đặc biệt. Cũng không phải ngẫu nhiên mà các nguyên thủ quốc tế đến thăm Việt Nam lấy Truyện Kiều làm câu chuyện ngoại giao.

“Thi hào Nguyễn Du đã để lại cho hậu thế kiệt tác bất hủ Truyện Kiều, thông qua trưng bày “Không gian văn hóa Sen và Kiều”, tôi muốn gửi gắm thông điệp: văn hóa Kiều sống mãi trong lòng người dân Việt Nam. Chúng ta có nghĩa vụ lan tỏa để cộng đồng hiểu thêm, và thế hệ trẻ hãy giữ gìn giá trị văn hóa ông cha ta để lại” – Bà Nguyễn Thị Thanh Tâm bày tỏ.

Bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam phát biểu tại sự kiện

Bà Nguyễn Thị Thanh Tâm cũng cho biết, sau không gian Trưng bày này, chúng tôi sẽ có một chuỗi hành trình quảng bá di sản văn hóa, đó là quảng bá văn hóa Kiều, tour cho học sinh hay những người yêu Truyện Kiều về quê hương cụ Nguyễn Du để hiểu thêm những giá trị văn hóa mà Đại thi hào để lại. Bên cạnh đó, trong 10 ngày trưng bày “Không gian văn hóa Sen và Kiều”, các nhà thư pháp có những workshop, giới trẻ và khách tham quan có thể trải nghiệm cùng vẽ Sen và viết những câu Kiều.

PGS, TS Đỗ Văn Trụ, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Hỗ trợ bảo tổn di sản văn hóa Việt Nam chia sẻ, “Không gian văn hóa Sen và Kiều” là sáng kiến của Quỹ Hỗ trợ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam, trực tiếp là bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, nhà sưu tập với bộ sưu tập sen lớn nhất nước. Với những góc nhìn độc đáo được tạo nên từ tình yêu văn hóa truyền thống, trưng bày thể hiện sức thu hút lớn với công chúng và người yêu di sản, ngay từ tên gọi.

Theo PGS, TS Đỗ Văn Trụ, sen mang biểu tượng thanh tao, dung dị, gắn với đời sống văn hóa, tinh thần của dân tộc. Truyện Kiều là tác phẩm văn học rất nổi tiếng của Đại thi hào Nguyễn Du. Sen và Kiều kết hợp với nhau để minh họa và bổ sung cho nhau, kết nối các thế hệ, cùng nhau hợp sức quảng bá cho di sản văn hóa Việt Nam.

Bộ sưu tập áo dài mang tên “Sắc sen Hà thành” của  nhà thiết kế Lan Hương

Trong khuôn khổ của sự kiện, khách tham dự khai mạc trưng bày được thưởng thức màn trình diễn bộ sưu tập áo dài mang tên Sắc sen Hà thành của  nhà thiết kế Lan Hương.

Chia sẻ về bộ sưu tập áo dài với họa tiết Sen được thêu bằng tay, nhà thiết kế Lan Hương cho biết, bộ sưu tập là những câu chuyện về tình yêu của Thúy Vân và Thúy Kiều. Thúy Kiều đã phải trải qua rất nhiều truân chuyên, đó chính là đức hy sinh của những người phụ nữ Việt Nam cũng như của châu Á.

“Chân dung Kiều thả hồn trong hương sen tinh khiết, sự kết nối tình yêu với thiên nhiên, vạn vật và sự giao thoa của vũ trụ. Tất cả những đường nét đó được tôi gửi gắm trong từng tà áo dài góp phần tôn vinh vẻ đẹp yêu kiều của người phụ nữ nói chung và nàng Kiều trong thơ nói riêng”, NTK Lan Hương bày tỏ.

Trưng bày "Không gian văn hóa Sen và Kiều" diễn ra đến hết ngày 15-6-2025.

BÍCH NGỌC - Ảnh: TRẦN HUẤN