(Lược ghi ý kiến của TS Đặng Thị Bích Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam)

Nguyên Thứ trưởng Đặng Thị Bích Liên

Văn hóa không chỉ là cội nguồn, mà còn là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, giữ vai trò là động lực nội sinh quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Trong những năm gần đây, toàn ngành Văn hóa đang chuyển mình mạnh mẽ, có được điều đó là do sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, đã trở thành nguồn cổ vũ, động viên to lớn, hun đúc ý chí và quyết tâm cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức toàn ngành. Đây chính là động lực quan trọng để ngành Văn hóa triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều nhiệm vụ mang tầm chiến lược, qua đó góp phần khẳng định vị thế, nâng cao uy tín của đất nước trên trường quốc tế.

Một trong những thành tựu nổi bật nhất của văn hóa Việt Nam hiện nay là những giá trị đặc sắc, trường tồn của dân tộc không chỉ được lan tỏa mạnh mẽ ra thế giới, mà còn được gìn giữ nguyên vẹn qua nhiều thế hệ. Trong dòng chảy hội nhập quốc tế, chúng ta tiếp thu có chọn lọc tinh hoa nhân loại, đồng thời kiên định bảo vệ bản sắc riêng, không để bị hòa tan. Đáng trân trọng hơn cả, bản sắc ấy không chỉ được nhân dân trong nước dày công bảo tồn, phát huy, mà còn được cộng đồng quốc tế trân trọng, ghi nhận. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho sức sống bền bỉ, chiều sâu giá trị và tầm vóc của văn hóa Việt Nam trong thời đại mới.

Trong thời gian đảm nhiệm cương vị Thứ trưởng Bộ VHTTDL, tôi có cơ hội phụ trách 3 lĩnh vực trọng yếu: đào tạo, khoa học và di sản văn hóa, mỗi lĩnh vực đều gắn với sự tâm huyết và để lại những dấu ấn sâu đậm. Những thành tựu đạt được, trước hết là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước; sự quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi của lãnh đạo Bộ; cùng với tinh thần đồng hành, nỗ lực của đội ngũ cán bộ toàn ngành. Chính sự phối hợp chặt chẽ và nguồn động viên to lớn đó đã giúp tôi vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Đặc biệt, với lĩnh vực di sản văn hóa, tôi đã cùng với cán bộ các cơ quan tham mưu, đồng hành với các địa phương miệt mài hoàn thiện hồ sơ trình UNESCO, duy trì đều đặn mỗi năm một di sản văn hóa vật thể và một di sản văn hóa phi vật thể. Đến năm 2018, khi UNESCO điều chỉnh quy định sang chu kỳ 2 năm 1 lần, Việt Nam đã đứng trong nhóm các quốc gia có nhiều di sản thế giới, khẳng định sự phong phú, đa dạng và chiều sâu của văn hóa dân tộc. Các di sản được UNESCO công nhận đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của các địa phương.

Trong thời gian qua, nhiều di tích lịch sử văn hóa được quan tâm, đầu tư - Ảnh: Trần Huấn

Bên cạnh đó, trong lĩnh vực khoa học, cùng đồng hành với đội ngũ chuyên gia và các trường đại học, nhiều đề tài nghiên cứu đã được triển khai theo hướng chuyên sâu, bao quát cả khoa học cơ bản, khoa học giáo dục và khoa học ứng dụng, qua đó tạo dựng cơ sở lý luận và thực tiễn vững chắc, phục vụ thiết thực cho sự phát triển của ngành.

Một lĩnh vực được đặc biệt quan tâm là công tác đào tạo tài năng trong ngành Văn hóa, nghệ thuật. Khác với nhiều ngành nghề khác, văn hóa - nghệ thuật đòi hỏi quá trình phát hiện và bồi dưỡng từ rất sớm, bởi bên cạnh tri thức và kỹ năng, năng khiếu bẩm sinh giữ vai trò quyết định đối với sự hình thành và phát triển của tài năng. Do đó, việc xây dựng một cơ chế dài hạn, đồng bộ và bài bản nhằm phát hiện, đào tạo, nuôi dưỡng những cá nhân xuất sắc là yêu cầu tất yếu, mang tính chiến lược nếu muốn bảo đảm cho sự phát triển bền vững của văn hóa, nghệ thuật nước nhà.

Tôi trân trọng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Chính phủ khi phê duyệt và tạo điều kiện thuận lợi cho Bộ VHTTDL triển khai Đề án “Đào tạo tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn 2030”. Nhờ đề án này, nhiều học sinh, sinh viên tài năng đã được rèn luyện tại các cơ sở nghệ thuật trong nước, tỏa sáng trên các sân khấu lớn, và nhiều nghệ sĩ trẻ Việt Nam đã vươn tầm quốc tế gặt hái thành tích nổi bật ở các lĩnh vực: hội họa, âm nhạc, thời trang…

Về những kết quả nổi bật của ngành, tôi đánh giá rất cao dấu ấn của Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng tổ chức ngày 24-11-2021 - hội nghị toàn quốc về văn hóa đầu tiên sau 75 năm kể từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất năm 1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì. Thành công của hội nghị không chỉ khơi dậy tinh thần “văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, mà còn nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của văn hóa đối với sự phát triển bền vững trong toàn xã hội.

Cùng với đó, việc Bộ VHTTDL chủ động tham mưu để Chính phủ trình Quốc hội thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 cho thấy tầm nhìn chiến lược, cũng như thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa và xây dựng một nền tảng văn hóa vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước. Chương trình không chỉ là một kế hoạch hành động cụ thể mà còn là một tầm nhìn dài hạn, hướng tới việc xây dựng một xã hội văn minh, giàu bản sắc và hội nhập quốc tế. 

Trong giai đoạn tới, tôi kỳ vọng việc tiếp tục quan tâm và triển khai có hiệu quả Đề án Đào tạo tài năng văn học, nghệ thuật cần được coi là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm bồi dưỡng lớp văn nghệ sĩ kế cận, đủ bản lĩnh và sáng tạo để khẳng định vị thế văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới. Song song với đó, những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của nhân loại đã được UNESCO công nhận cần được đầu tư thỏa đáng, gìn giữ và phát huy, để không chỉ là biểu tượng của bản sắc dân tộc mà còn trở thành nguồn lực, động lực phát triển kinh tế, xã hội, trở thành một trong những ngành công nghiệp văn hóa có khả năng đóng góp tích cực vào ngân sách quốc gia và địa phương. Bên cạnh đó, lĩnh vực khoa học - công nghệ, đặc biệt là công tác số hóa, cần được ưu tiên thúc đẩy, coi như một trụ cột quan trọng để đưa văn hóa bắt kịp yêu cầu của thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Hy vọng rằng, cùng với việc không ngừng nâng cao nhận thức về vai trò của văn hóa, chúng ta sẽ từng bước khẳng định văn hóa thực sự trở thành sức mạnh mềm của quốc gia. Tôi kỳ vọng mỗi cán bộ làm công tác văn hóa, mỗi nghệ nhân, nghệ sĩ sẽ luôn đặt trọn tâm huyết, trí tuệ và danh dự của mình vào sự nghiệp gìn giữ, bồi đắp và lan tỏa những giá trị văn hóa Việt Nam. Đồng thời, nhân dân cả nước tiếp tục đồng hành, nuôi dưỡng tình yêu và niềm tự hào đối với di sản dân tộc; Đảng và Nhà nước tiếp tục dành sự quan tâm sâu sắc, toàn diện và lâu dài hơn nữa, để văn hóa luôn là trụ cột vững chắc, dẫn dắt và lan tỏa tinh thần dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

NGỌC BÍCH lược ghi

Nguồn: Tạp chí VHNT số 615, tháng 8-2025