Sáng 3-6 tại Nxb Hội Nhà văn đã diễn ra buổi ra mắt cuốn sách “Trò chuyện với hội họa” của họa sĩ Lê Thiết Cương. Sách do Nxb Hội Nhà văn xuất bản và phát hành, tập hợp khoảng 70 bài viết về hội họa, được họa sĩ Lê Thiết Cương viết trong suốt hơn 20 năm đọc, đi, vẽ và viết.

Họa sĩ Lê Thiết Cương chia sẻ cùng độc giả trong buổi ra mắt sách

Gần 9 tháng, sau lần ra mắt sách Nhà & Người, họa sĩ Lê Thiết Cương trở lại với tác phẩm thứ hai: Trò chuyện với hội họa. Đây là cuốn sách nằm trong bộ 4 cuốn dự kiến sẽ ra mắt độc giả, gồm cuốn 1: Nhà &Người đã phát hành tháng 8-2024, cuốn 2: Trò chuyện với hội họa ra mắt tháng 6-2025, cuốn 3: Trong hạt thóc có hạt gạo dự định xuất bản năm 2026 và cuốn 4 về nhiếp ảnh.

Là một ấn phẩm đặc biệt viết về hội họa, Trò chuyện với hội họa dày hơn 500 trang, bao gồm 3 chương với hơn 70 bài viết. Đây là những bài viết đã đăng rải rác trên các báo và tạp chí như Tia Sáng, Lao động cuối tuần, Tuổi Trẻ, Nhân dân hằng tháng… từ năm 2005 đến nay. Cuốn sách như một bức tranh chân dung nhỏ về lịch sử mỹ thuật hiện đại Việt Nam, trong đó Chương I: Mỹ thuật Đông Dương và Khóa Kháng chiến Tô Ngọc Vân viết về các họa sĩ từ thế hệ đầu tiên, thế hệ các họa sĩ học trường Mỹ thuật Đông Dương, từ bộ tứ Nghiêm- Liên- Sáng- Phái đến các họa sĩ Đào Đức, Lưu Công Nhân, Linh Chi, Trần Lưu Hậu…

Bìa cuốn sách

Chương II: Giai đoạn tiếp theo đến thời Đổi mới và hậu Đổi mới, gồm các bài viết về lứa họa sĩ tiếp nối Khóa kháng chiến như: Lý Trực Sơn, Trịnh Thái, Nguyễn Hải, Nguyễn Quốc Thái..., rồi đến thế hệ họa sĩ Đổi mới: Đỗ Sơn, Đào Hải Phong, Hoàng Phượng Vỹ, Hà Trí Hiếu, Đinh Ý Nhi, Phan Phương Đông… và hậu Đổi mới như Lê Kinh Tài, Trương Tiến Trà, Đinh Thị Thắm Poong, Lập Phương…

Chương III: Những câu chuyện chung về mỹ thuật bao gồm những bài viết về tranh cổ động - ký họa chiến tranh, hội họa hiện thực, tranh cổ động, tranh truyền thần, điêu khắc đình làng, tranh minh hoa… Ở mỗi bài viết đều có in kèm tranh của các họa sĩ được nhắc tới trong bài.

Với họa sĩ Lê Thiết Cương, mỗi bài viết là một cuộc trò chuyện gần gũi, giản dị với đồng nghiệp về các tác giả và các tác phẩm mà anh quan tâm, trong đó có gốm, tranh và điêu khắc... cùng một số bài về những câu chuyện chung. Bên cạnh việc phân tích phong cách và đóng góp cá nhân của từng họa sĩ, tác giả còn đặt tác phẩm vào bối cảnh lịch sử - xã hội cụ thể, qua đó lý giải những chuyển động thẩm mỹ trong dòng chảy mỹ thuật Việt Nam. Chương cuối của sách đặc biệt gây chú ý khi mở rộng biên độ đề tài sang các hình thức tranh cổ động, tranh ký họa chiến tranh, tranh truyền thần, và cả mỹ thuật dục tính - những chủ đề từng ít được đào sâu trong dòng sách mỹ thuật hiện nay. Trong mỗi bài viết, họa sĩ Lê Thiết Cương luôn chỉ ra ở tác phẩm đó, tác giả của nó đã đóng góp gì về mặt nghệ thuật hội họa mà ở những tác giả khác không có, nhất là những đóng góp về hình thức, tức là nguyên liệu làm nên hội họa, hình, màu, bố cục, đậm nhạt, chất liệu, bút pháp...

Toàn cảnh sự kiện

Lê Thiết Cương chia sẻ tại buổi ra mắt sách, sở dĩ anh chọn nhan đề Trò chuyện với hội họa bởi “trò chuyện” thì gần gũi, giản dị như cách chia sẻ của đồng nghiệp với nhau, mặc dù trong đó vẫn có  phê bình, lý luận và lịch sử mỹ thuật. Vì người viết là người vẽ nên trong cuộc chuyện trò ấy sẽ có cả những chuyện kỹ thuật nghề, chuyện “ngoại truyện”, chuyện thao tác nghề mà những người viết không phải là người vẽ thì ít khi đề cập chi tiết. Tác giả Lê Thiết Cương cũng bày tỏ hy vọng rằng cuốn sách này có thể trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho những người mới bước vào con đường học hỏi về hội họa, cũng như những ai dành tình yêu và sự quan tâm cho nghệ thuật Việt Nam.

Về việc biên tập cuốn sách, nhà văn Thái Chí Thanh chia sẻ: “Biên tập cho Lê Thiết Cương dễ mà khó, dễ bởi chắc chẳng phải làm gì cả bởi bản thân đó đã là một cuốn sách rất đẹp rồi, nhưng khó ở chỗ muốn sửa một chữ cũng không dễ, thay một hình cũng khó. Đôi khi tôi có cảm giác, tất cả điều anh viết ra đều đã vừa vặn và hoàn chỉnh, thêm một chữ cũng là thừa, mà bớt một chữ cũng là thiếu. Tôi rất trân trọng tác phẩm của anh, Trò chuyện với hội họa như là cuộc trò chuyện của Lê Thiết Cương với các họa sĩ ở cả quá khứ và hiện tại, chia sẻ những hiểu biết và nhận định cá nhân của anh về nghệ thuật hội họa”.

Độc giả tham quan triển lãm

Trò chuyện với hội họa được xuất bản kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Gallery39 (2005-2025). Trong khuôn khổ sự kiện ra mắt sách còn có triển lãm 40 tác phẩm hội họa tinh hoa chọn lọc của mỹ thuật Việt Nam thuộc Bộ sưu tập tranh của Gallery39, do chính Lê Thiết Cương dày công xây dựng. Triển lãm dẫn dắt người xem qua các giai đoạn lịch sử của mỹ thuật Việt Nam: từ Đông Dương, Khóa Kháng chiến, Đổi mới đến Hậu đổi mới, đồng thời kỷ niệm 20 năm hoạt động của Gallery39. Bộ Sưu tập của Gallery39 sẽ được trưng bày ở Nxb Hội Nhà văn đến hết ngày 13-6-2025.

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN