Studio Ghibli, biểu tượng đầu tiên của ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản

Studio Ghibli được biết đến như một biểu tượng đầu tiên của ngành công nghiệp anime (hoạt hình Nhật Bản). Dù đã đi qua một chặng đường dài, những tác phẩm với sự đầu tư tỉ mỉ và chuỗi thông điệp đậm tính nhân văn, đã giữ được vẹn nguyên sự ấn tượng đặc biệt ban đầu của chúng mà không hề phai mờ đi qua thời gian.

Seita và Setsuko trong Mộ đom đóm

Trong văn hóa Nhật, ngành công nghiệp anime (hoạt hình Nhật Bản) được gọi với cái tên danh dự là “ngành công nghiệp tỷ yên xứ sở Hoa Anh Đào”. Mỗi năm, doanh thu mà anime đem về cho xứ sở Phù Tang đều là những con số cực lớn. Cụ thể, năm 2017, lần đầu tiên doanh thu mà ngành công nghiệp này đem lại lần đầu cán mốc 200 tỷ yên. Và cho đến năm 2022, ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản đã được định giá lên tới 370 tỷ yên.

Không thể không công nhận, độ phủ sóng của anime đã trở nên rộng lớn với quy mô toàn cầu. Hiện nay, ta đều có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh anime xuất hiện ở mọi nơi trên thế giới. Từ đồ gia dụng đến văn phòng phẩm hay thời trang... đều nhận được nhiều sự ảnh hưởng từ ngành công nghiệp anime.

Nói đến những hãng phim hoạt hình kỳ cựu trong ngành công nghiệp này, ta lại được gợi ra một ấn tượng đậm sắc về hãng phim hoạt hình nổi tiếng Studio Ghibli - một “lão làng” trong ngành sản xuất anime. Lại nói, trong tuổi thơ tôi và những bạn nhỏ hâm mộ phim hoạt hình Nhật Bản, Studio Ghibli dường như đã trở thành một cái tên gắn bó thân thuộc và luôn luôn nhận được sự yêu thích đến từ khán giả ở mọi lứa tuổi.

Phim hoạt hình Thế giới của Studio Ghibli

Studio Ghibli được thành lập vào tháng 6 năm 1985, sau sự thành công của bộ anime Nàng công chúa ở thung lũng gió (1984) bởi sự tài trợ Tokuma Shoten. Với hai nhà sáng lập chính là Miyazaka Hayao và Takahata Isao, trụ sở của hãng phim được đặt tại Koganei, Tokyo, Nhật Bản. Mặc dù hãng phim có tham gia sản xuất ở nhiều lĩnh vực khác nhau như quảng cáo, phim ngắn... nhưng Studio Ghibli lại được biết đến nhiều nhất với vai trò là một hãng phim hoạt hình.

Hãng phim phần lớn phát hành các bộ phim do Miyazaki (đạo diễn chính cho hầu hết các bộ phim của Studio Ghibli) và Takahata (là đạo diễn sở hữu nhiều phim thứ hai) thực hiện, trong đó ấn tượng nhất là phim hoạt hình Mộ đom đóm. Các đạo diễn cũng đã cộng tác với Studio Ghibli là Yoshifumi Kondo, Hiroyuki Morita, Gorō Miyazaki, và Hiromasa Yonebayashi. Nhạc sĩ Hisaishi Joe là người viết lời cho tất cả những bản nhạc phim (OST) của Miyazaki tại Ghibli.” Trong bộ Anime Classics Zettai!, Brian Camp cùng Julie Davis đã nhận xét về Michiyo Yasuda như là “một trụ cột của đội ngũ sản xuất và thiết kế phi thường của Studio Ghibli”. Có một thời gian xưởng phim có văn phòng tại Kichijoji và Musashino ở Tokyo. Vào tháng 8/1996, Disney và nhà xuất bản Tokuma Shoten đã thoả thuận với Walt Disney Studios Motion Pictures sẽ công chiếu những phim hoạt hình Studio Ghibli của Tokuma trên phạm vi toàn cầu.

Đối với tôi, Ghibli đã trở thành một phần không thể thiếu trong câu chuyện tuổi thơ. Từ bé, tôi đã có một niềm yêu thích lớn với hoạt hình và văn hóa Nhật Bản. Mặc dù những năm gần đây, ngành công nghiệp anime phát triển hơn rất nhiều so với những năm 2017 đổ về trước, nhưng đối với cá nhân tôi, tôi vẫn ưa chuộng những bộ anime cổ nhiều hơn. Lí do lớn nhất để tôi yêu thích những bộ anime của Studio Ghibli có lẽ chính là ở giá trị nhân văn, những thông điệp vô cùng sâu sắc được truyền tải trong từng bộ anime được phát hành.

Yếu tố lớn nhất làm nên thành công của Studio Ghibli đó chính là sự đầu tư vô cùng chỉn chu về cả mặt hình ảnh và nội dung. Một trong những cái tên quen thuộc nhất khi nhắc đến Ghibli có lẽ là Mộ đom đóm, bộ phim được phát hành bởi Toho năm 1988. Kịch bản phim được viết bởi chính đạo diễn Takahata Isao, một trong hai nhà đồng sáng lập Studio Ghibli. Kịch bản được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên của Nosaka Akiyuki, được viết dưới dạng tự truyện như một lời xin lỗi mà tác giả gửi đến chính người em gái của mình.

Poster phim hoạt hình Spirited

Roger Ebert nhận định về Mộ đom đóm là một trong những bộ phim phản chiến mạnh mẽ nhất đã từng được thực hiện. Ernest Rister cho rằng “Mộ đom đóm là bộ phim hoạt hình nhân văn nhất mà tôi từng được xem”. Thế nhưng đối với người Nhật, đây lại được coi là một câu chuyện sâu sắc về lòng tự trọng hơn là về tinh thần phản chiến. Trong liên hoan phim Nhật Bản 2013 - Sự kết nối, bộ phim đã được trình chiếu với tựa đề tiếng Việt chính thức là Mộ đom đóm.

Câu chuyện lấy bối cảnh trong giai đoạn cuối của chiến tranh thế giới thứ hai tại Nhật Bản, kể về câu chuyện đầy xót xa và vô cùng cảm động về tình anh em giữa hai đứa trẻ mồ côi: Seita và Setsuko - những số phận bất hạnh là nạn nhân của chiến tranh. Sau cuộc thả bom dữ dội của không quân Mỹ vào thành phố Kobe, mẹ của Seita và Setsuko đã không may bỏ mạng, để lại hai đứa con thơ tự sinh tự diệt trong thời chiến loạn lạc. Khi ấy, bố của hai em đang công tác cho Hải quân Đế quốc Nhật Bản, để sinh tồn, hai đứa trẻ phải tìm tới nhà người dì xin ở nhờ. Đối diện với sự thờ ơ từ những người xung quanh, trong đó có cả người họ hàng mà hai em đang dựa dẫm vào, hai đứa trẻ phải đối diện với thực tại khắc nghiệt và vật lộn với nạn đói đang hoành hành. Cuối cùng, Seita đã đưa em gái ra khỏi căn nhà ấy và sống ở một hầm trú ẩn cũ bỏ hoang. Chính vì quyết định này, cô bé Setsuko đã bỏ mạng vì chết đói ở trong chính căn hầm ẩm ấy. Sau khi em gái chết, Seita đem tro cốt của cô bé theo và bỏ mạng ở ga tàu. Bộ phim được thiết kế như một thước phim tua ngược về bi kịch cuộc đời Seita trước khi cậu bé trút hơi thở cuối cùng.

Phim hoạt hình My neighbor Toroto

Một bộ phim khác kể đến làm nên tên tuổi của Ghibli có lẽ không thể không kể đến đó chính là Spirited Away (Sen và Chihiro ở thế giới thần bí/ Vùng đất linh hồn) phát sóng năm 2001. Đây là một bộ phim đã đoạt giải Oscar cho phim hoạt hình hay nhất năm 2002, giải Gấu Vàng liên hoan phim Quốc tế Berlin (2002) và trở thành bộ anime có doanh thu cao nhất. Spirited Away kể về câu chuyện một bé gái cùng ba mẹ đi lạc vào một thế giới thần bí, thế giới đầy tráng lệ, nằm sâu trong rừng xanh và được che giấu bởi pháp thuật tối cao. Để cứu cha mẹ mình, Sen đã làm theo chỉ dẫn của Haku, một con người đi lạc và mắc kẹt trong thế giới này đã rất lâu trước đây, dũng cảm đối diện với khó khăn và dùng tình yêu của mình để cảm hóa thế giới ấy và đưa ba mẹ trở lại hình dạng con người.

Bộ phim nhận được phản hồi tích cực từ đông đảo giới phê bình, với 97% lượng đồng thuận dựa theo 185 đánh giá và đạt diểm trung bình là 8,6/10. Được đánh giá là “một câu chuyện cổ tích gây kinh ngạc, đầy mê hoặc với nét vẽ thật tráng lệ; phim sẽ khiến khán giả thêm tò mò một chút và bị cuốn hút bởi thế giới xung quanh họ”.

Phim hoạt hình Howl's moving castle

Ngoài ra, các sản phẩm khác của Studio Ghibli cũng đạt được những thành tựu không hề nhỏ. Điển hình như phim có doanh thu cao nhất ở Nhật Bản: năm 1989 - Dịch vụ giao hàng của phù thủy Kiki, năm 1991 Omohide Poro Poro (Ngày hôm qua), năm 1992 - Kurenai no Buta (Porco Rosso) (Chú heo màu đỏ), năm 1994 - Heisei Tanuki Gassen Ponpoko (Pom Poko) (Cuộc Chiến Gấu Mèo), năm 2013 - Kaze Tachinu (Gió nổi). Phim Studio Ghibli đầu tiên sử dụng đồ họa máy tính: Heisei Tanuki Gassen Ponpoko (Pom Poko) (Cuộc Chiến Gấu Mèo). Phim Nhật Bản đầu tiên ở công nghệ Dolby Digital: Lời thì thầm của trái tim. Đó cũng là phim đầu tiên của Miyazaki sử dụng đồ họa máy tính, và lần đầu tiên Studio Ghibli đầu tiên sử dụng màu kỹ thuật số trong phim; lần đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản, anime thu về hơn 10 tỷ yên tại phòng vé và phim hoạt hình đầu tiên giành chiến thắng Giải Viện Hàn lâm Nhật Bản cho phim hay nhất của năm: Mononoke Hime (Công chúa Mononoke). Ngoài ra còn có phim Studio Ghibli đầu tiên được quay bằng cách sử dụng 100% quy trình kỹ thuật số: Hōhokekyo Tonari no Yamada-kun (Gia đình Yamada). Riêng Sen và Chihiro ở thế giới thần bí là bộ phim Miyazaki đầu tiên được quay bằng cách sử dụng 100% quy trình kỹ thuật số; phim đầu tiên thu về 200 triệu USD trên toàn thế giới trước khi công chiếu ở Bắc Mỹ; vượt qua qua doanh thu của Titanic tại phòng vé Nhật Bản, trở thành phim có doanh thu cao nhất trong lịch sử của phim chiếu rạp Nhật Bản; Sen và Chihiro ở thế giới thần bí cũng là hoạt hình truyền thống và không nói tiếng Anh chiến thắng giải Oscar cho phim hoạt hình hay nhất cho đến nay.