NSND Tống Toàn Thắng sở hữu nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế với tiết mục biểu diễn đặc sắc cùng trăn. Ông cũng là Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, một nhà lãnh đạo có nhiều sáng kiến táo bạo, luôn đốt cháy đam mê để khơi gợi tình yêu nghề cho nghệ sĩ.

Bên cạnh việc làm tốt, khẳng định mình trong vai trò một nghệ sĩ biểu diễn xiếc, Tống Toàn Thắng còn là một người truyền lửa cho đồng nghiệp, cho người xung quanh. Ở anh luôn có sự nhiệt tình lan tỏa một cách mạnh mẽ, mãnh liệt như chính bản thân anh, một người vững chãi, nhiệt huyết. So với các ngành nghệ thuật khác, nghệ thuật xiếc rất khó để “làm mới” mình vì bản thân mỗi tiết mục đã đòi hỏi tới ngưỡng của cơ thể, của hệ thống cơ xương khớp… và mỗi nghệ sĩ đều làm được những điều mà người bình thường không thể làm được. Vì vậy, hầu hết các nghệ sĩ đều cả đời biểu diễn một loại tiết mục, sự thay đổi là khó khăn hơn rất nhiều lần. NSND Tống Toàn Thắng (anh được phong danh hiệu cao nhất của nghệ sĩ biểu diễn vào năm 2019) tiên phong trong việc khắc họa chân dung anh bộ đội bằng hình thức xiếc qua các chương trình như Sống mãi Điện Biên; Ký ức Trường Sơn; 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc, Vòng tròn bất tử, Huyền thoại mẹ, Vết chân tròn trên cát… Đây là chuỗi chương trình nằm trong dự án Đi cùng năm tháng tri ân sự hi sinh, ca ngợi những chiến công của đội ngũ các chiến sĩ bộ đội, các đặc công, các anh hùng lực lượng vũ trang… Lần đầu tiên ra mắt dự án này là vào năm 2018 và các năm sau đã có sự mở rộng nội dung.

Năm nào Liên đoàn cũng đều có những tác phẩm mang tính chính luận, hướng tới những dịp lễ kỷ niệm lớn của đất nước. Đặc biệt trong năm nay, năm chẵn của nhiều dịp lễ trọng đại cũng đã được anh và tập thể nghệ sĩ lên kế hoạch kỹ lưỡng. Cụ thể, chương trình Bản hùng ca đất nước nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) sẽ diễn ra vào ngày 19/4, tại Rạp Xiếc Trung ương (67 - 69 Trần Nhân Tông, Hà Nội). Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Liên đoàn Xiếc Việt Nam tổ chức 4 buổi biểu diễn xiếc với chủ đề Sen vào ngày 17 và 18/5… hay các chương trình Tia nắng bình yên, Ký ức Trường Sơn, Tôi yêu Việt Nam… đều là những trọng tâm của Liên đoàn xiếc trong năm nay. Dùng nghệ thuật xiếc để chuyển tải nội dung giàu tính tuyên truyền là một thách thức. Tuy nhiên, sau 7 năm thực hiện, phản hồi từ khán giả khá tích cực. Các tiết mục được dàn dựng công phu, quy tụ lực lượng mạnh, nhiều tiết mục từng đạt giải quốc gia, quốc tế nên chất lượng tốt và giàu tính giải trí.

Các tiết mục của Liên đoàn Xiếc VN được dàn dựng công phu, quy tụ lực lượng mạnh, có chất lượng nghệ thuật cao

Song song với các chương trình đáp ứng nhiệm vụ chính trị, NSND Tống Toàn Thắng đã mạnh dạn cùng các nghệ sĩ tạo ra những chương trình kịch xiếc, dùng ngôn ngữ xiếc, tiết mục xiếc móc nối với nhau để “kể lại” một nội dung, một câu chuyện kịch nào đó. Rồi anh kết hợp với nghệ thuật cải lương để cho ra mắt những chương trình mới lạ, đến mức gây phản ứng ở một số nhà hoạt động sân khấu như Cây gậy thần, Thượng thiên thánh Mẫu… Hay khi kết hợp xiếc với rock, tạo nên sự ăn ý giữa hai phong cách nghệ thuật xiếc - rock đã khiến người yêu xiếc thêm lòng tin vào sự phát triển, đi cùng xu hướng thời đại của ngành nghệ thuật khó khăn này.

Giữa bối cảnh nhiều đơn vị sân khấu chịu thua vì khán giả không tới thưởng thức tác phẩm, những thay đổi mang tính cách mạng của nghệ sĩ Tống Toàn Thắng đã được anh chị em đồng nghiệp đánh giá cao. Ngọn lửa nghề cháy bỏng ấy đã thu hút, quy tụ được dàn diễn viên Liên đoàn Xiếc Việt Nam mà anh đảm nhận chức danh Giám đốc. Ở vào độ chín của tài năng, không chỉ tỏa sáng và sẵn sàng lên sàn diễn đốt cháy mình, anh còn là một đạo diễn đầy ý tưởng sáng tạo, một nhà lãnh đạo sâu sát, thanh liêm, luôn muốn truyền cho những thế hệ đi sau mình tình yêu, sự hăng say với nghề qua câu nhắc nhở: Hãy cứ yêu nghề đi, nghề sẽ không phụ mình! Với một nghệ sĩ xiếc, sân khấu là nơi máu, nước mắt trộn trong mồ hôi của sự nhọc nhằn, quyết tâm vượt qua chính những hữu hạn của cơ thể con người, đem lại cảm xúc thăng hoa cho người xem. Với nghệ sĩ xiếc, thời trẻ cống hiến và tạo thành tựu càng lớn thì càng phải trả giá bằng sức khỏe lúc có tuổi khi căn bệnh nghề nghiệp đến với mình cùng tuổi tác, buộc họ phải chấp nhận. Dù khó khăn, họ vẫn luôn mong muốn được đứng trên sân khấu. Ở vị trí hiện tại, NSND Tống Toàn Thắng hoàn toàn không cần đích thân lên diễn, song anh vẫn sẵn sàng đứng biểu diễn, làm khung tựa để các nghệ sĩ lấy lại tinh thần, tiếp tục cống hiến cho nghề. Đã hơn bốn mươi năm gắn với nghề có độ khó, độ thách thức sự dũng cảm cao, anh vẫn khẳng định, mình tuy không giàu về vật chất nhưng rất giàu có về trải nghiệm, về giá trị tinh thần.

Sang năm Ất Tỵ, NSND Tống Toàn Thắng tự thấy, biểu tượng con giáp của năm cũng gợi cho anh nhiều cảm xúc bởi loài vật này đã gắn bó suốt một chặng đường dài, tự thấy mình có một sự gắn kết rất khó lí giải với loài bò sát này. Rắn cùng họ với trăn, là nguồn cảm hứng lớn để anh khai thác, tạo dựng những tiết mục xiếc trong suốt sự nghiệp của mình. Đáng tiếc là hiện nay anh phải dừng hành trình cùng người bạn diễn này vì từ cuối 2018, Liên minh châu Á vì động vật (AFA) đã đề nghị Bộ VHTTDL cấm dùng động vật hoang dã trong hoạt động biểu diễn xiếc. Có lẽ, anh sẽ sáng tạo ra hình thức khác để vẫn dùng được biểu tượng của loài động vật này mà không phải có sự góp mặt của trăn.

Mỗi nghệ sĩ đều có hành trình sáng tạo của mình. Gắn bó với ngành sân khấu nhiều năm, tiếp xúc với rất nhiều nghệ sĩ, nhưng những hy sinh, những nhiệt tình đối với nghiệp tổ vẫn luôn là những bài học, những câu chuyện gây xúc động, đầy cảm hứng tích cực. Mong rằng, khán giả vẫn tiếp tục được thưởng thức thành tích của NSND Tống Toàn Thắng ở trình độ ngày càng cao hơn.

NSND Tống Toàn Thắng vui đùa cùng chú trăn - “nhân vật” đã giúp anh nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia với danh xưng Hoàng tử trăn

CAO NGỌC

Nguồn: Tạp chí VHNT số 601, tháng 3-2025