Diễn đàn văn hóa > Ý kiến trao đổi

Tóm tắt: Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cạnh tranh thương hiệu điểm đến ngày càng gay gắt, việc khai thác các sự kiện văn hóa nghệ thuật như là giá trị, nguồn lực trong xây dựng thương hiệu địa phương càng trở nên cấp thiết với nhiều quốc gia, đặt biệt là Việt Nam - đất nước có bề dày lịch sử và nguồn vốn văn hóa phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả nguồn lực này, cần có cơ sở chính trị - pháp lý tạo môi trường cho các sự kiện văn hóa nghệ thuật phát triển theo đúng định hướng. Bài viết phân tích quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước làm cơ sở cho việc phát huy vai trò của các sự kiện văn hóa nghệ thuật trong xây dựng thương hiệu địa phương, góp phần phát triển bền vững đất nước trong giai đoạn mới.

Tóm tắt: Hoạt động khai thác hải sản của ngư dân trên biển có nhiều nét khác biệt, không chỉ so với hoạt động sản xuất của cư dân nông nghiệp, mà cả với việc đánh bắt thủy sản của ngư dân trong các sông, ngòi, đầm hồ rộng lớn trong nội đồng. Sự khác biệt này thể hiện trên nhiều khía cạnh: đầu tư cho sản xuất lớn, quá trình đánh bắt chịu tác động rất lớn và khắc nghiệt của ngư trường, của các yếu tố thời tiết trên biển. Vì vậy, hoạt động đánh bắt đòi hỏi tính cộng đồng rất cao, là một yếu tố rất quan trọng đảm bảo cho hiệu quả của quá trình khai thác. Bài viết nghiên cứu về tính cộng đồng trong hoạt động khai thác hải sản của ngư dân làng Diêm Phố, góp phần tìm hiểu những nét nổi bật về kinh tế, xã hội và văn hóa của cộng đồng cư dân ven biển, tạo cơ sở khoa học cho việc đề ra các chính sách giúp ngư dân khai thác có hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên của biển đảo

Tóm tắt: Trong bối cảnh TPHCM sáp nhập với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, đồng thời triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1-7-2025, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở bước vào giai đoạn tái cấu trúc toàn diện. Đây vừa là cơ hội để tinh gọn bộ máy, tối ưu nguồn lực, vừa là thách thức lớn trong công tác quản trị và tổ chức hoạt động. Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo và hướng dẫn của Trung ương và địa phương, mạng lưới thiết chế văn hóa, thể thao tại TP.HCM đã được tổ chức lại thành 38 Trung tâm Cung ứng dịch vụ Văn hóa - Thể thao, đảm trách nhiệm vụ cung ứng dịch vụ cho 168 phường, xã và đặc khu Côn Đảo. Bài viết tập trung phân tích thực trạng tái cấu trúc hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở tại TP.HCM, từ đó đưa ra những đánh giá và kiến nghị phù hợp nhằm xây dựng hệ thống này theo hướng hiệu quả và bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị trong giai đoạn mới.

Tóm tắt: Công chức cấp xã là lực lượng trực tiếp triển khai các chính sách văn hóa, thể thao ở cơ sở. Tuy nhiên, trong bối cảnh yêu cầu phát triển văn hóa, thể thao gắn với xây dựng nông thôn mới, chuyển đổi số và đời sống tinh thần của nhân dân ngày càng cao, bên cạnh đó là sự thay đổi địa giới hành chính và tổ chức chính quyền 2 cấp... nội dung và phương thức bồi dưỡng kiến thức văn hóa, thể thao cho công chức cấp xã bộc lộ nhiều bất cập. Bài viết phân tích thực trạng công tác bồi dưỡng hiện nay, chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân, từ đó đề xuất các yêu cầu và định hướng đổi mới nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đội ngũ này.

Tóm tắt: Làng Xuân La thuộc xã Phượng Dực, thành phố Hà Nội là làng quê được biết đến với nghề nặn tò he nổi tiếng và cũng là một địa danh đã phát hiện được di chỉ khảo cổ mộ thuyền và trống đồng Đông Sơn cách ngày nay trên dưới 2.000 năm. Làng Xuân La nằm ở vùng đồng chiêm trũng của châu thổ Bắc Bộ, xưa kia nước ngập quanh năm. Từ đó tạo cho văn hóa làng những nét đặc trưng của vùng chiêm trũng, từ cảnh quan làng xóm, bố trí nơi ăn chốn ở, xây dựng các công trình kiến trúc tín ngưỡng tôn giáo cho đến phong tục, lối sống... Vài chục năm sau Đổi mới (1986), trước bối cảnh toàn cầu hóa, hiện đại hóa và nền kinh tế thị trường, người dân làng Xuân La với sự năng động, chủ động thích ứng với bối cảnh xã hội chuyển đổi, đã bứt phá vươn lên phát triển kinh tế, từng bước thay đổi cuộc sống của mình đồng thời tạo ra sự biến đổi diện mạo văn hóa truyền thống của làng quê này.

Tóm tắt: Vận dụng phương pháp khảo sát, phương pháp phỏng vấn sâu và phương pháp liên ngành trong khoa học xã hội và nhân văn, bài viết tìm hiểu những ảnh hưởng của văn hóa đại chúng Hàn Quốc đến đời sống văn hóa của sinh viên TP.HCM trong bối cảnh hiện nay. Kết quả nghiên cứu cho thấy các loại hình văn hóa đại chúng Hàn Quốc như phim ảnh, truyền hình, âm nhạc, trò chơi, thời trang… có ảnh hưởng nhất định đến đời sống văn hóa của sinh viên trên các bình diện như giải trí, tiêu dùng, sở thích du lịch và tư duy… Tuy vậy, các ảnh hưởng này chưa phải là ảnh hưởng mạnh nhất hay duy nhất. Hàn lưu là một minh chứng cho sự giao thoa giữa giá trị văn hóa truyền thống và dòng chảy văn hóa đại chúng quốc tế, giữa sở thích, mơ ước và thực tế đã tạo nên đời sống văn hóa đa dạng, phong phú, vừa toàn cầu hóa vừa bản địa hóa góp phần hình thành bản sắc văn hóa mới của giới trẻ trong bối cảnh hiện nay.

Thời gian qua, dư luận giới nghề rất quan tâm đến chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước trong việc sắp xếp lại, sáp nhập, tinh gọn bộ máy các hội nghề nghiệp về văn học, nghệ thuật. Các hội văn học, nghệ thuật trong cả nước đứng trước yêu cầu thích ứng linh hoạt, đổi mới, sáng tạo, kiến tạo hoạt động để tiếp tục tồn tại, duy trì hoạt động, phát triển trong bối cảnh đó. Cao hơn nữa là tiếp tục đóng góp, thúc đẩy cho sự phát triển văn học, nghệ thuật nước nhà, góp phần xây dựng văn hóa đất nước, nâng cao đời sống văn hóa của nhân dân.

Tóm tắt: Trong dòng chảy phát triển của đất nước, văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần của xã hội, mà ngày càng khẳng định vai trò là động lực nội sinh quan trọng, góp phần tạo nên sức mạnh mềm quốc gia, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và nâng cao năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên hội nhập. Ngày nay, văn hóa đã trở thành một bộ phận không thể tách rời trong chiến lược phát triển tổng thể của quốc gia - nơi mỗi giá trị văn hóa không chỉ hiện diện trong đời sống tinh thần, mà còn lan tỏa trong kinh tế, chính trị, giáo dục, khoa học, công nghệ và đối ngoại. Bài viết trình bày những bối cảnh mới của phát triển văn hóa; cơ hội, thách thức và một số định hướng chiến lược để phát triển văn hóa trong trong kỷ nguyên mới.

Tóm tắt: Năm 2025 đánh dấu chặng đường 80 năm phát triển của ngành Văn hóa Việt Nam gắn liền với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, gìn giữ bản sắc và kiến tạo nền tảng tinh thần, động lực phát triển đất nước. Trong dòng chảy đó, các ngành công nghiệp văn hóa đang nổi lên như một động lực mới, không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế sáng tạo, mà còn góp phần khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ văn hóa toàn cầu. Bài viết đề xuất một cách tiếp cận mới nhằm hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh và thịnh vượng của dân tộc; chỉ ra một số điểm mạnh như tinh thần cộng đồng sáng tạo, khả năng thích ứng linh hoạt, đồng thời làm rõ các điểm yếu mang tính hệ thống như sự thiếu hụt thiết chế trung gian, thiếu cơ chế chuyển hóa ý chí sáng tạo thành chính sách và thị trường. Từ đó, đưa ra các kiến nghị chính sách nhằm kiến tạo một hệ sinh thái công nghiệp văn hóa có khả năng tự tiến hóa, gắn với bản sắc dân tộc và có sức cạnh tranh toàn cầu.

Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển đất nước, các lĩnh vực: văn hóa cơ sở, gia đình và thư viện luôn giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa - con người Việt Nam. Gắn liền với từng giai đoạn cách mạng, từ kháng chiến đến công cuộc đổi mới, văn hóa không chỉ phục vụ nhiệm vụ chính trị, mà còn là động lực tinh thần quan trọng giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự tham gia tích cực của cộng đồng, các hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, xây dựng gia đình và phát triển hệ thống thư viện đã có những bước phát triển vững chắc, góp phần xây dựng nền tảng tinh thần cho xã hội.

Trong bài viết Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh, kỷ nguyên thịnh vượng dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu. Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển theo chế độ xã hội Xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại” (1). Đây là kim chỉ nam cho mọi lĩnh vực, trong đó công tác xuất bản với tư cách là một bộ phận hợp thành của văn hóa có vai trò quan trọng, trực tiếp góp phần kiến tạo tri thức, hình thành nhân cách, bồi đắp văn hóa và hun đúc tinh thần dân tộc.