Nghệ thuật > Âm nhạc và múa

Tóm tắt: Khuynh hướng sử dụng hình thức hỗn hợp trong sáng tác âm nhạc là một tiến trình lịch sử gắn liền với nhu cầu đổi mới tư duy nghệ thuật qua từng thời kỳ. Trong nền âm nhạc thế giới, khuynh hướng này đánh dấu sự chuyển biến từ tính khuôn mẫu của thời kỳ Cổ điển sang sự tự do biểu đạt và khả năng kết hợp đa dạng giữa các hình thức, thể loại ở thời kỳ Lãng mạn và hiện đại. Khuynh hướng sáng tác này phản ánh nỗ lực vượt ra khỏi những giới hạn truyền thống trong việc khai thác chất liệu âm nhạc và phương pháp sáng tác, từ đó tạo nên những tác phẩm mới lạ, phong phú. Hòa nhập với xu hướng toàn cầu, các nhạc sĩ Việt Nam đã tiếp thu và vận dụng các khuynh hướng sáng tác hỗn hợp kết hợp với chất liệu dân tộc, khẳng định bản sắc sáng tạo và góp phần hiện đại hóa âm nhạc Việt Nam, hội nhập quốc tế.

Tóm tắt: Múa trong nghi lễ lên đồng (thuộc tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ) đóng vai trò then chốt trong cấu trúc nghi lễ và là một hiện tượng văn hóa, nghệ thuật có giá trị biểu đạt sâu sắc. Trên sân khấu múa chuyên nghiệp, múa đồng được các biên đạo kế thừa, chắt lọc ngôn ngữ động tác dân gian, kết hợp với âm nhạc (đương đại hoặc dân gian phối khí mới), cùng trang phục, đạo cụ và tổ chức sân khấu hiện đại. Các tác phẩm này vừa lưu giữ tinh thần văn hóa truyền thống vừa tạo nên hiệu ứng thẩm mỹ mới mẻ, đáp ứng công chúng đương đại. Bài viết phân tích ba tác phẩm tiêu biểu lấy cảm hứng trực tiếp từ tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Tứ phủ, ghi dấu ấn trong múa chuyên nghiệp Việt Nam: Hầu văn Xá thượng (NSND Chu Thúy Quỳnh), Hóa vàng (NSND Trần Ly Ly), Nam Phương Mẫu tế (Tấn Lộc). Đây là những sáng tạo nghệ thuật tái tạo tinh hoa truyền thống trong ngôn ngữ múa và bối cảnh sân khấu đương đại.

Tóm tắt: Ca Huế là một loại hình nghệ thuật trình diễn có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, kinh tế. Năm 2015, Nhà nước ra quyết định công nhận Ca Huế là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ lý thuyết vai trò xác định cộng đồng đã thể hiện tính tự chủ, chủ động tích cực, thực hành, trao truyền di sản trên cơ sở phối hợp với chủ thể nhà nước và các thành phần trong cộng đồng. Bài viết nêu ra các giải pháp nhằm nâng cao vai trò của cộng đồng trong bảo vệ và phát huy giá trị Ca Huế hướng tới một chương trình phát triển cộng đồng trong tương lai.

Tóm tắt: Bài viết phân tích, tổng hợp một số thành tựu về nghiên cứu âm nhạc truyền thống Việt Nam sau năm 1975, thông qua giới thiệu những công trình nghiên cứu âm nhạc truyền thống trước và sau Đổi mới (1986) của đất nước; những di sản thuộc âm nhạc truyền thống Việt Nam được UNESCO vinh danh; đồng thời, nêu những vấn đề đặt ra đối với việc nghiên cứu âm nhạc truyền thống trong bối cảnh hiện nay.

Khi nhắc đến "Tiến quân ca" – bản hùng ca bất tử, Quốc ca thiêng liêng của đất Việt, trong lòng mỗi người dân lại hiện lên hình ảnh cố nhạc sĩ Văn Cao – người đã gửi cả trái tim mình vào từng nốt nhạc. Con trai của ông – Nhà thơ, họa sĩ Văn Thao – xúc động và tự hào mỗi khi kể về sự ra đời của "Tiến quân ca", cũng như những ca khúc khác mà cha mình đã sáng tác trong những năm tháng lịch sử.

Tóm tắt: Bối cảnh âm nhạc đương đại Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển của nhiều ngôn ngữ hòa âm phức tạp, nổi bật là xu hướng mang tính học thuật của Jazz và xu hướng chủ đạo ảnh hưởng bởi Pop, R&B, Hiphop. Điều này đặt ra yêu cầu ngày càng cao cho nghệ sĩ đàn phím điện tử, đòi hỏi ở họ vai trò đa năng của người hòa âm, ứng tác và đệm đàn sáng tạo. Trong môi trường đó, việc làm chủ nền tảng hòa âm nhạc Jazz là một năng lực cốt lõi. Nó không chỉ giúp nghệ sĩ đáp ứng đòi hỏi khắt khe của nghệ thuật mà còn cung cấp một nền tảng lý thuyết vững chắc để họ thấu hiểu và tương tác hiệu quả với các xu hướng âm nhạc đương đại khác. Bài viết phân tích các vai trò của hòa âm Jazz trong việc nâng cao kỹ năng ứng tác, tái hòa âm các tác phẩm, đặc biệt là ca khúc Việt Nam và định hình phong cách cá nhân cho nghệ sĩ. Thông qua những phân tích này, bài viết khẳng định việc chú trọng đào tạo hòa âm nhạc Jazz một cách bài bản, theo định hướng phát triển năng lực thực hành và sáng tạo, là một yêu cầu cấp thiết trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nghệ sĩ biểu diễn đàn phím điện tử tại Việt Nam hiện nay.

Tóm tắt: Bài viết tập trung nghiên cứu một số kỹ thuật thanh nhạc được vận dụng trong luyện tập và biểu diễn những trích đoạn viết cho giọng nam cao (tenor) trong opera của Giacomo Puccini, một trong những nhà soạn nhạc tiêu biểu của chủ nghĩa hiện thực Ý. Thông qua việc phân tích đặc điểm âm nhạc, yêu cầu kỹ thuật và phong cách biểu diễn trong các tác phẩm tiêu biểu trích từ một số vở opera nổi tiếng như La Bohème, Tosca, Madama Butterfly và Turandot, bài viết chỉ ra những kỹ thuật cốt lõi như: kiểm soát hơi thở (appoggio), phát âm chuẩn xác (diction), điều chỉnh vị trí âm thanh (placement), kỹ thuật hát liền tiếng (legato) và xử lý cường độ (dynamic) tinh tế. Ngoài ra, bài viết cũng đề cập đến việc vận dụng kỹ thuật Bel canto, một nền tảng quan trọng giúp ca sĩ giọng nam cao phát triển giọng hát vang, sáng, mạnh mẽ và giàu cảm xúc trong khi vẫn đảm bảo độ bền bỉ và tự nhiên của giọng hát. Qua việc khảo sát thực tiễn luyện tập và biểu diễn của các nghệ sĩ tenor nổi tiếng, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo và biểu diễn giọng nam cao đối với các trích đoạn trong opera của Giacomo Puccini trong môi trường giáo dục âm nhạc chuyên nghiệp tại Việt Nam.

Tóm tắt: Vai trò phản ánh và phát triển ngôn ngữ là một phần trong chức năng phát triển văn hóa của nghệ thuật âm nhạc. Với đặc tính, bản chất của âm nhạc, các tác phẩm góp phần tái hiện ngôn ngữ nói bao gồm việc phản ánh ngữ điệu trong ngôn ngữ nói và phản ánh ngôn ngữ các châu lục, các vùng miền. Âm nhạc cũng góp phần phản ánh quá trình phát triển của ngôn ngữ thông qua đặc điểm của ngôn ngữ sơ khai, chức năng của ngôn ngữ hiện đại trong việc giúp con người thể hiện bản thân. Âm nhạc cũng đồng thời góp phần kết nối, tương tác, chia sẻ ngôn ngữ trong cộng đồng thông qua việc mang lại sự bình đẳng, là ngôn ngữ chung để kết nối mọi người. Bài viết đề cập tới vai trò quan trọng của âm nhạc trong việc giáo dục ngôn ngữ thông qua việc phản ánh đặc điểm, quá trình phát triển của ngôn ngữ, và khả năng kết nối cộng đồng. Việc vận dụng âm nhạc một cách khoa học có thể hỗ trợ hiệu quả cho quá trình sử dụng, củng cố, giáo dục và phát triển ngôn ngữ.

Tóm tắt: Múa Tắc Xình là điệu múa dân gian mang ý nghĩa tín ngưỡng sâu sắc và tái hiện đời sống lao động sản xuất của người Sán Chay. Bắt nguồn từ niềm tin vào thần linh để sinh tồn với tự nhiên, điệu múa này trở thành nghi lễ không thể thiếu trong các lễ hội cầu mùa, cầu an vào đầu năm mới. Điệu múa gồm chín phần, mỗi phần mô phỏng các hoạt động canh tác nương rẫy với động tác đơn giản, tiết tấu dễ nhớ và nhạc cụ làm từ tre nứa. Điều này phản ánh rõ nét tín ngưỡng phồn thực, tinh thần lao động và khát vọng ấm no của người Sán Chay.

Tóm tắt: Âm nhạc dân gian, gốc rễ của nghệ thuật Việt Nam, là di sản văn hóa quý báu, phản ánh sâu sắc đời sống, tâm tư và phong tục của người lao động qua hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước. Trước làn sóng toàn cầu hóa, âm nhạc dân gian đang dần mai một bởi sự ảnh hưởng của các trào lưu, loại hình nghệ thuật hiện đại. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghiệp văn hóa đã mở ra cơ hội lớn để bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống, trong đó có âm nhạc dân gian. Công nghiệp văn hóa không chỉ giúp âm nhạc dân gian hồi sinh mà còn tạo ra những giá trị mới trong đời sống nghệ thuật đương đại.

Tóm tắt: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và công nghệ số phát triển mạnh mẽ, việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thông qua các hình thức nghệ thuật đương đại là một thách thức, nhưng cũng là cơ hội. Bài viết tập trung phân tích MV ca nhạc hiện đại Bắc Bling, một sản phẩm âm nhạc thu hút đông đảo người xem bởi sự kết hợp giữa yếu tố dân gian truyền thống với nhạc rap và hình ảnh đương đại. Tác giả tiếp cận bài hát từ bốn phương diện chính: hình ảnh, ca từ, phong tục tập quán và tính cộng đồng để làm rõ cách mà MV tái hiện văn hóa dân gian Kinh Bắc trong một ngữ cảnh nghệ thuật hiện đại.

Tóm tắt: Trịnh Công Sơn (1939-2001) đã từ giã cõi trần hơn 20 năm, nhưng những ca khúc của ông vẫn còn sống mãi trong lòng người Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Trong chiến tranh Việt Nam, ca khúc phản chiến của Trịnh Công Sơn có sức lay động mạnh mẽ, vượt ra khỏi ranh giới Việt Nam, được hát lên trong phong trào phản chiến ở Nhật, Mỹ, châu Âu. Ca từ các bài hát của ông thực sự là những bài thơ - những tác phẩm văn học. Đã có nhiều bài viết, nhiều cuốn sách viết về Trịnh Công Sơn, trong đó có nhiều bài đã nghiên cứu về các ca khúc phản chiến của Trịnh Công Sơn, tranh luận về lập trường phản chiến của ông. Tuy nhiên vấn đề này rất phức tạp, chưa thể có tiếng nói cuối cùng. Bài viết này tiếp cận ca từ các ca khúc phản chiến của Trịnh Công Sơn từ lý thuyết Phân tích diễn ngôn (Discourse analysis) - một lý thuyết đang được chú ý trong những năm gần đây, để tìm hiểu ý nghĩa, giá trị, lập trường tác giả trong các ca khúc đó.