Diễn đàn văn hóa > Ý kiến trao đổi

Nhiều năm gần đây, trên văn đàn và diễn đàn, tần số khái niệm minh triết được dùng nhiều trong văn nói và văn viết, nhưng nội dung ở một số tài liệu vừa sơ lược, vừa mơ hồ, lẫn lộn giữa minh triết với triết lý, triết học, chưa phân biệt giữa tư duy minh triết của phương Đông và tư duy triết học của phương Tây… Bài viết xin đính chính đôi điều về thực trạng nói trên và chứng minh bằng lịch sử minh triết trong truyền thống giữ nước và dựng nước của dân tộc Việt.

Cứ trước thềm các kỳ đại hội Đảng là các thế lực thù địch lại tập trung công kích, chống phá bằng nhiều thủ đoạn ngày một tinh vi, xảo quyệt. Để thực hiện âm mưu xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa, chúng đã sử dụng nhiều chiêu bài khác nhau, đặc biệt là lợi dụng những ưu thế vượt trội của mạng xã hội để chống phá. Vì vậy, nhận diện và đấu tranh với những quan điểm sai trái, thù địch của chúng trên mạng xã hội trước thềm Đại hội XIII của Đảng là việc làm hết sức quan trọng, cấp thiết trong tình hình hiện nay.

Sự phát triển của văn hóa - nghệ thuật (VHNT) ở Việt Nam chịu sự tác động của nhiều nhân tố khác nhau như văn hóa truyền thống, bối cảnh của đất nước ta hiện nay như phát triển kinh tế thị trường (KTTT) định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp 4.0, những định hướng chính trị của Đảng và Nhà nước ta… Trong đó, KTTT đang tác động mạnh mẽ đến sự phát triển VHNT ở nước ta cả theo hướng tích cực và tiêu cực. Vì vậy, việc nhận thức rõ những tác động này là cần thiết để chúng ta có những định hướng, giải pháp cụ thể phát triển VHNT Việt Nam.

Qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã bất khuất chống giặc ngoại xâm, xây dựng nên một kho báu giá trị tinh thần chói sáng, có ý nghĩa đối với tiến trình phát triển văn minh, văn hóa của dân tộc, được nhân dân sáng tạo bồi đắp qua nhiều thế kỷ. Bài viết bàn đến ba hiện tượng lịch sử - văn hóa được coi là ba chấm son chói lọi đánh dấu sự phát triển văn minh của dân tộc Việt. Đó là: triết học tam giáo và tính chủ biệt của văn hóa nước Nam; tiếng Việt - chữ Hán Nôm là bước phát triển của nền văn minh Việt; hiền tài - trước tác là nội dung của văn hiến dân tộc.

Quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin về văn hóa vô sản là một hệ thống mở, xuất hiện ở cuối TK XIX đầu TK XX. Cho đến nay, mặc dù thế giới đã có nhiều biến chuyển sâu sắc, nhưng những giá trị của hệ thống quan điểm ấy vẫn thể hiện sức sống mạnh mẽ, là phương pháp luận cho công cuộc xây dựng nền văn hóa mới ở Việt Nam. Vì vậy, cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, việc tìm hiểu và vận dụng sáng tạo quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin về văn hóa vô sản vào xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở nước ta hiện nay là vấn đề có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết.

Phát triển bền vững đã và đang là mục tiêu hàng đầu của các quốc gia trên thế giới. Triết lý phát triển bền vững ngày nay chính là triết lý phát triển hài hòa giữa con người và tự nhiên, gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế, chính trị , xã hội và môi trường. Đây cũng chính là tất yếu khách quan, là mục tiêu mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đang hướng tới trên con đường đổi mới và phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội. Từ việc tìm hiểm quan điểm của triết học Mác về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, tác giả luận giải một số vấn đề về phát triển bền vững hiện nay.

Sức mạnh mềm là một khái niệm do giáo sư người Mỹ là Joseph Samuel Nye đưa ra trong một cuốn sách xuất bản năm 1990. Sau đó, khái niệm này được sử dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới. Sức mạnh mềm được thực hiện thông qua sự hấp dẫn và thuyết phục, không phải là áp đặt, cưỡng chế, nghĩa là việc gây ảnh hưởng để khiến người khác làm theo những thứ mình muốn. Sức mạnh mềm văn hóa, các giá trị văn hóa, con người, thể chế của quốc gia, tạo nên sự hấp dẫn, sức lan tỏa có khả năng ảnh hưởng, thu hút của một quốc gia này đối với quốc gia khác nhằm đạt được lợi ích thông qua các hoạt động văn hóa. Đồng hành cùng sự nghiệp đổi mới, Đảng ta đã đề ra nhiều quyết sách, trong đó có những quan điểm chỉ đạo góp phần phát huy sức mạnh mềm văn hóa phục vụ đắc lực sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Xây dựng và củng cố niềm tin khoa học trong đời sống văn hóa ở Việt Nam hiện nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, định hướng, thúc đẩy và hiện thực hóa các hoạt động nhận thức, hoạt động thực tiễn của con người trong việc cải tạo tự nhiên, xã hội và con người trong quá trình hướng đến các chuẩn mực giá trị chân, thiện, mỹ. Trên cơ sở phân tích, làm rõ niềm tin tôn giáo, niềm tin khoa học, thực trạng niềm tin khoa học, tác giả đề xuất những giải pháp cơ bản để xây dựng và củng cố niềm tin khoa học trong đời sống văn hóa ở Việt Nam hiện nay.